slâm ahlâkı

ne bildirdiği esrârdır. Bunları, Peygamberi “aleyhisselâm”, yalnızAllahü teâlânın izn verdiği kimselere bildirir. Üçüncü kısm bilgileri,Peygamberine “aleyhissalâtü vesselâm” bildirmiş ve bütün ümmetinebildirmesini emr etmişdir. Bu üçüncü kısm da, ikiye ayrılır:Birincisi, ancak işitmekle öğrenilir. Kıyâmet hâlleri böyledir. İkincisi,görüp incelemekle ve okuyup ma’nâsını anlamakla öğrenilir.Îmân ve islâm bilgileri böyledir. Müctehid imâmlar bile, Nasslardaaçık bildirilmemiş olan islâmiyyet bilgilerini kesin olarak anlıyamamışlar,ihtilâfa düşmüşlerdir. Böylece amelde çeşidli mezheblermeydâna gelmişdir. Yukarıda bildirilen onbeş ilme sâhib olanın çıkaracağıma’nâlara tefsîr denmez, (te’vîl) denir. Çünki, bu ma’nâlardakendi re’yi bulunur. Ya’nî anladığı çeşidli ma’nâlardan biriniseçmekde kendi re’yini kullanır. Seçdiği ma’nâ, âyet-i kerîmelerinve hadîs-i şerîflerin açık ma’nâlarına yâhud icmâ’a uygun olmazsa,fâsid olur. (Berîka) sonunda, raksın harâm olduğunu anlatırken diyorki, (Bize, tefsîr kitâblarına göre amel etmek emr olunmadı.Fıkh kitâblarına tâbi’ olmamız emr edildi.)HARÂM İŞLEMEKDE ISRÂR38 - Günâh işlemeği kasd etmek, az işlese dahî, ısrâr etmekolur. Kasd etmek, niyyet etmekle, irâde etmekle ve karâr vermekleolur. Karâr verip bir kerre de yaparsa, ısrâr olur. Hiç yapmazsa,devâmlı yapmağa kasd etmesi, karâr vermesi ısrâr olmaz. Devâmlıyapmağa karâr verip ve işleyip de pişmân olur, terk ederse ısrârolmaz. Tekrâr yapıp yine tevbe ederse, ısrâr olmaz. Günde çokkerre yapıp, her birinden sonra tevbe etmek, ısrâr olmaz. Tevbeederken, günâh işlediğine pişmân olup üzülmek ve günâhdan hemenvaz geçmek ve bir dahâ yapmamağa karâr vermek şartdır. Buüç şartı yapmadan, yalnız dil ile tevbe etmek, yalancılık olur. Küçükgünâhlara ısrâr etmek, büyük günâh olur. Bir büyük günâhı birkerre yapmakdan dahâ büyük olur. Tevbe edince, büyük günâh daafv olur. Küçük günâhı küçük görmek, büyük günâhdır. Küçük günâhişlediğini söyliyerek övünmek, büyük günâh olur. Küçük günâhişliyeni, âlim ve sâlih sanmak da, büyük günâh olur. Küçük günâhişleyince de, Allahü teâlâdan ve azâbından korkmak lâzımdır.Allahü teâlâdan utanmazsa ve azâb yapılacağını düşünmezse büyükgünâh olur.Kalbi bozuk olana, kıymet mi verir, mal ile mevki’?altın palan vursan, merkeb yine merkebdir!– 111 –