1984

бөгөөд энэ нь Нам үй олон түмнийг элдэв муу юмаар зугаацуулж, хуурамч мэдээг тэдэнд
тарааж буйг хэлнэ. Хоёрдмол утгатай үг ч бий, эдгээр үг нь Намын хувьд хэрэглэхээр «сайн»
өнгө аястай болдог, дайсны хувьд хэрэглэхээр «муу» өнгө аястай болдог аж. Үүнээс гадна
зэрэвсхэн харахад товчлол юм шиг олон тооны үг бий бөгөөд эдгээрийн агуулга нь үзэл
суртлын өнгө аясаас бус бүтцээс нь үүссэн болно.
Хүний ур чадвар хүрэх хэмжээгээр улс төрийн агуулгатай буюу улс төрийн агуулгатай байж
болох бүх үгийг Б үгсийн санд хамруулсан юм. Бүх байгууллага, бүлэг, үзэл баримтлал, улс
орон, хүрээлэн, нийтийн байшингийн нэрийг танил болсон хэлбэрт хураангуйлж оруулсан
болно, энэ нь гарал үүслийг нь ойлгоход хялбар, хамгийн цөөхөн үетэй, хэлэхэд амархан үг
байх юм. Уинстон Смитийн ажиллаж байсан Үнэний Яамны баримтжуулах газрыг баримтга,
утга зохиолын газрыг утгазохга, Телехөтөлбөрийн газрыг телехөтга г. м. нэрлэнэ. Энэ
бүхнийг зөвхөн цаг хэмнэх үүднээс хийгээгүй юм. Арван есдүгээр зууны бүр эхэн үед үггинж
нь улс төрийн хэлний нэг онцдог шинж болсон юм. Тоталитар дэглэмтэй орнууд,
тоталитар байгууллагуудад ийм товчлолыг өргөн хэрэглэдэг ханддага ажиглагдсан юм. Ийм
үгийн жишээ нь «нацист», «гестапо», «коминтерн», «ухуулахбригад» г. м. үг байна. Эхний
үед эдгээр үгийг зөнгөөрөө хэрэглэдэг байсан бол Шинхэлд эдгээрийг ухамсартайгаар
хэвшүүлж байгаа юм. Үгэнд буй сэтгэлгээг үгүйсгэж байгаа болохоор нэр үгийг ингэж
хураангуйлснаар агуулгыг нь хумин өөрчилдөг болох нь тодорхой болсон юм. Коммунист
Интернациональ гэдэг үг жишээ нь оюун ухаанд олон зүйлийн нийлмэл дүр төрхийг
санагдуулна. Дэлхий дахин даяархи хүний ах дүүгийн барилддага, улаан туг, гудамжны
хориглол, Карл Маркс, Парисын коммун. Харин «Коминтерн» гэдэг үг нь нарийн
тодорхойлсон үзэл баримтлал ба хатуу сахилга баттай байгууллагыг л зөвхөн санагдуулж
байна. Энэ нь тун төвөггүй таньж болох ширээ, сандал шиг хязгаарлагдмал зорилготой ямар
нэг юмыг санагдуулна. Коминтерн гэдэг үгийг шууд л хэлж болох бөгөөд Коммунист
Интернациональ гэдэг хэллэгийг хэлэхэд хэдэн хором сунжирна. Ингэхлээр Үнэняам гэдэг
үгний утга агуулга нь Үнэний Яам гэдэг үгийг бодвол цомхон, хянах боломжтой юм. Энэ нь
бүх юмыг хумих гэсэн эрмэлзлээр барахгүй үгийг амархан хэлж болдог болгох гэсэн
зэрэвсхэн харахад дэндүү их юм шиг санаа зовж буй байдлаар тайлбарлагдана.
Шинхэлд утга агуулгыг нарийн тодорхой болгохын хамт үгийг аялгуу сайхан болгох нь бусад
хүчин зүйлээс илүү юм. Шаардлага гарах үед үсгийн дүрмийн тогтвортой хэвийг үл тоож
байсан юм. Хураангуйлсан, утга агуулга нь тов тодорхой, хэлэхэд хялбар, сонсож байгаа
хүний оюун ухаанд хамгийн бага төөрөгдөл учруулж болох үг улс төрийн зорилгод
шаардлагатай гэдэг нь аргагүй юм. Б үгийн сангийн үгсийг бараг бүгдийг нь адилхан
хураангуйлснаас тэдгээр нь улам чухал болсон байна. Эдгээрийн олонхи үгүүд-сайнбодох,
ардтэжээх, бэлгэгэм, баярлагерь, Ангсоц, доторбодол, сэтгэхүйнцаг (Сэтгэхүйн Цагдаа),
хуучсэтгэх болон бусад маш олон үг нь хоёр буюу гурван үетэй үгүүд бөгөөд нэгдүгээр үе ба
сүүлийн үед цохилтыг нь адилхан хуваасан болно. Эдгээр үгийг хэрэглэснээр тасалдангуй,
нэг хэвийн байсан яриаг дуржигнуулан хэлэх боломжтой болгосон юм. Ийм шаардлага ч
байсан юм. Яриаг тухайлбал үзэл суртлын сэдэвтэй яриаг аль болохоор оюун ухаанаас үл
хамаарах болгох зорилт тавьсан юм. Өдөр тутмын амьдралд хүн ярихынхаа өмнө бодох, ямар
ч гэсэн заримдаа ийм шаардлага гардаг. Шаардлага гардаг нь зүйн хэрэг юм. улс төрийн
болон ёс суртахууны асуудлаар үг хэлэх намын гишүүн хүн пулеметоор буудаж байгаа юм шиг
зөв үзэл бодлоо гаргах ёстой. Намын гишүүний бэлтгэл үүнд зориулагддаг бөгөөд алдаа