1984

"Та лав намайг ойлгоогүй байх аа. Миний хэлэх гээд байгаа юм бол энэ л дээ. Та их урт нас
насалсан хүн юм, Та насныхаа тэн хагасыг Хувьсгалын өмнө өнгөрөөжээ. Жншээ нь 1925 онд
та эрийн цээнд хүрсэн байжээ. 1925 онд амьдрал өнөөгийнхөөс дээр байсан уу, доор байсан
уу, та санаж байна уу, яриач. Танд тэр үед амьдарсан нь дээр үү, өнөө үед амьдарсан нь дээр
үү?”
Өвгөн дартсын бай руу боддогодоо автан хараад шар айргаа аажуухан ууж дуусгаад санаа
тайвширсан бололтой гүн ухааны хүлцэнгүй байдлаар хариу ярив.
“Чиний юу хүсч байгааг би мэдэж байна аа. Дахиад залуу болмоор байна гэж хэлүүлэх гээ
юу? Залуу насанд эрүүл мэнд, хүч чадал гээд бүх юм чамд байна. Өдий хүртэл насалсан над
шиг хүний бие үргэлж зовиуртай шүү дээ. Миний хөл зарим үед тэсч байхын аргагүй өвдөнө,
шээс хүрэх гэж жигтэйхэн. Шөнө зургаа, долоон удаа гүйхэд хүрнэ. Гэхдээ хөгширөхөд бас
баярламаар юм бий. Урьдын санаа зовох юм байхгүй. Хүүхнүүдтэй зууралдах хэрэг байхгүй
болно, энэ бол том зүйл шүү. Би гучин жил хүүхэн хүнд ойртоогүй гэвэл чи итгэх үү? Гол нь
дургүй дээ шүү дээ”.
Смит цонхны тавцанг наллаа. Яриаг үргэлжлүүлэх ямарч утга алга. Смит дахиад шар айраг
авахаар завдаж байтал өвгөн босоод хажуугийн хананы цаана байгаа өмхий үнэртэй өрөө рүү
орлоо. Илүү уусан хагас литр шар айраг үйлчилж эхэлжээ. Смит хоосорсон шилэн аяга руу
гөлөрч сууж байгаад яагаад гудамжинд гарснаа санахгүй байв. Тэрээр хорин жилийн дараа их
утга агуулгатай мөртлөө энгийн «Хувьсгалаас өмнө амьдрал дээр байсан уу?» гэсэн асуултад
өгөх хариу бүрмөсөн байхгүй болох юм байна гэж бодож явлаа. Энэ асуултад одоо ч хэрэг
дээрээ хариулт байхгүй. Хуучин ертөнцийн ганц нэг гэрч хоёр эринийг харьцуулан дүгнэх
чадваргүй юм. Хамт ажилласадтайгаа хэрүүл хийсэн, унадаг дугуйны насос эрж явсан, аль
эрт өөд болсон эгчийн нүүр ямар байсан, далан жилийн өмнөх нэгэн өглөө тоос шороо
хуйлран дэгдсэн гэх зэрэг маш олон аар саар юмыг тэд санаж чаддаг мөртлөө харин үнэн
бодит байдал тэдний дурсамжийн гадна үлджээ. Дурсан санах чадвар алдагдаад бичгээр
үлдсэн баримтыг хуурамчаар үйлдээд байхлаар хүмүүсийн амьдралыг сайжруулсан гэдэг
Намын номлолыг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр арга байхгүй. Үүнийг нягталж шалгах үндсэн
баримт мэдээ огт байхгүй ба хэзээ ч бий болохгүй юм.
Смитийн бодол тасалдаж гэнэт зог тусан дээгүүр харлаа. Тэрээр хэд хэдэн мухлаг завсарт нь
шахан барьсан сууцны жижиг байшингууд бүхий нарийхан гудамжинд зогсож байлаа. Түүний
дээр хэзээ нэгэн цагт алтадсан бололтой өнгөгүй болсон гурван металл бөмбөлөг байна.
Тэрээр энэ гудмыг таних шиг боллоо. Тэгэлгүй яахав! Тэрээр өдрийн тэмдэглэлээ худалдаж
авсан лэнсий барааны мухлаг өмнө нь байна.
Ном худалдаж авах нь хуумгай үйлдэл байсан бөгөөд тэрээр энд хэзээ ч дахиж ирэхгүй гэж
өөртөө ам өгсөн билээ. Айдас бүх биеийг нь эзэмдлээ. Харин бодолдоо жаахан автагдтал
өөрөө ч мэдэлгүй энд хүрээд ирчихсэн байна. Ийм л амь насандаа аюултай тачааддаа дарах
байх гэж найдсандаа өдрийн тэмдэглэлээ хөтөлсөн юм. Хорин нэгэн цаг болж байхад мухлаг
хараахан хаагдаагүй байгааг тэрээр мөн анзаарлаа. Тэрээр явган зам дээр холхиж байснаас
дотогшоо орох юм бол хүний анхаарач татах нь бага юм гэж бодоод мухлагийн хаалгаар орж
явчихав. Тэрээр байцаагдах юм бол сахлын хутга авах гэсэн юм гэж хэлнэ.