1984

VII
Найдвар байдаг бол тэр нь үгээгүйчүүдэд л байна гэж Смит бичлээ.
Найдвар гэж байдаг л юм бол тэр нь Далайн Гүрний хүн амын 85 хувь болох багширсан үй
олон үгээгүйчүүдэд л байна. Энд л Намыг устгаж чадах хүч үүснэ. Намыг дотроос нь унагаж
болохгүй. Намын дайснууд, түүнд дайсан гэж байдаг л юм бол, хоорондоо нэгдэх нь байтугай
бие биеэ ч мэддэггүй юм. Домогт Ах дүүгийн Барилдлага байдаг бол, байдгийг үгүйсгэх арга
байхгүй, тэр байгууллагын гишүүд хоёр, гурваас олноороо цугларна гэж бодохын ч хэрэг
байхгүй. Тэдний тэмцэл гэдэг нь нүдний харц, хоолойны дууны өнгө. Хамгийн хүчтэй нь л
гэхэд шивнээ үг байдаг. Үгээгүйчуүд өөрийнхөө хүчийг ухааран ойлгодогсон бол тэдэнд
хуйвалдаан байгуулах ч хэрэг байхгүй. Тэд эмээлээ авч хаяж буй догшин морь шиг булгихад л
хангалттай юм. Тэд хүсэх л юм бол маргааш гэхэд л Намыг бут ниргэнэ. Тэд хэзээ нэгэн цагт
үүнийг ойлгох л болно. Гэхдээ!...
Тэрээр нэг өдөр хөл хөдөлгөөнтэй гудамжаар явж байтал мухар гудамжнаас олон
эмэгтэйчүүдийн орилох, бахирах, уйлах дуу гарч байлаа. Сүмийн хонхны дуу шиг хүчтэй уур
хилэн, цөхрөлийн «Хөөе, хөөе ээ!» гэсэн дуу тасралтгүй хүнгэнэлээ. Смитийн зүрх хүчтэй
цохиллоо. Эхэлчихжээ! Бослого гарчээ! гэж тэрээр бодов. Ашгүй дээ, тэд бослого гаргажээ!
Тэрээр ойртож очоод харлаа. хоёр, гурван зуун эмэгтэйчүүд захын мухлагийн үүдний өмнө
бөөгнөрөлдөөд царай нь живж байгаа усан онгоцны зорчигчдынх лугаа адил эмгэнэлтэй
харагдана. Смитийг харж байтал нөгөөх
цөхрөлөө барсан хүмүүс нь хоёр гурваараа хуваагдаад маргалдаж эхлэв. Нэг мухлагт нь сав
суулга худалдаж байсан бололтой юм. Тэр нь муухай хийцтэй, хэврэг төмөр сав шүү, гал
тогооны сав суулга олж авахад ер нь амаргүй байдаг. Тэгээд одоо нөгөөх сав суулга нь
дуусчихлаа.
Азтай худалдан авагчид нь сав суулгаа тэврээд олны дундуур чихцэлдэн явж байхад хоосон
хоцорсон хүмүүс нь мухлагийн үүд шавж мухлагийн худалдагчийг танил талдаа юм зарлаа,
хагасыг нь цааш нь хийчихлээ гэж зэмлэнэ. Хоёр бүдүүн эмэгтэй, нэгнийх нь үс гэзэг задгай,
хоолны төмөр сав хоёр тийш нь татаж булаацалдан бөөн шуугиан дахин дэгдпээ.
Булаацапдсаар байтал савны бариул ч хугарчихлаа. Смит энэ бүхнийг зэвүүцэн харж байв.
Энэ хоёр, гурван зуун хүний хашгирах дуунд ямар их аюумшигтай хүч байна вэ! Эд нар
яахлаараа ер нь ямарваа чухал юмны төлөө ингэж хашгирдаггүй юм бэ!
Тэрээр бичиж байна.
Тэд нар ухамсартай болоогүй цагт хэзээ ч босохгүй, босохгүй бол ухамсартай болохгүй.
Намын сурах бичгээс шууд авчихсан юм шиг хэллэг боллоо гэж Смит бодов. Нам
үгээгүйчүүдийг гинжнээс нь чөлөөлсөн гэж нотолдог. Тэднийг хөрөнгөтнүүд хувьсгалаас
өмнө хоол унд өгөхгүй, зодож тарчлааж, эмэгтэйчүүдийг уурхайд ажиллуулж (дашрамд
хэлэхэд тэд нар одоо ч уурхайд ажиллаж байгаа) хүүхдүүдийг зургаан настайгаас нь үйлдвэрт
худалдаж аймшигтай дарлаж мөлжиж байсан. Үүний зэрэгцээ Нам хоёрсэтгэх зарчмынхаа
дагуу үгээгүйчүүд нь заяаны дорд язгуурын хүмүүс мөн бөгөөд тэднийг цөөн хэдэн