Bijlage: acta-1978.pdf - Kerkrecht

Aanbeveling
Deputaten geven de synode in overweging de gehele kerkorde in het Gereformeerd Kerkboek te doen
opnemen. Als één ding tijdens de arbeid voor herziening en taalkundige vernieuwing opnieuw
duidelijk is geworden, is het de eminente betekenis van de kennis van de kerkorde voor de vrede, de
opbouw en het voortbestaan van het gereformeerd kerkelijk leven. Daarom is het dienstig dat de
kerkorde toegankelijk is, zowel voor ambtsdragers als kerkleden.
Met deze aanbeveling bieden deputaten u dit rapport aan als het in hun opdracht sub e. bedoelde
advies, met de bede dat het u onder Gods zegen zal dienen tot een verantwoorde afhandeling van de
herziening der Kerkorde.
J. Breen
D.Deddens
T Kamphuis
W. G. de Vries
T. Dekker
1. De naam van de verzamelde artikelen
R. De benaming 'Kerkorde ...' heeft één reactie uitgelokt vóór de g.s. Kampen en één daarna. Deze
synode heeft geen aparte uitspraak gedaan over de naam. Depp. menen er goed aan te doen, beide
reacties in hun beoordeling te betrekken.
a. Een kerkeraad pleit voor behoud van de term 'Kerkenordening', omdat ieder weet wat ermee
bedoeld wordt, en omdat deze oude naam zou aangeven dat er geen opnieuw opgestelde K.O.
komt in plaats van de K.O. van Dordrecht.
b. Een predikant ziet in het woord 'kerkorde' een zakelijke verarming t.o.v. 'kerkenordening'.
Ordening is z.i. niet hetzelfde als orde. 'Ordening heeft nog twéé elementen in zich verenigd: de
bezigheid van het ordenen èn het resultaat van die actie: orde'. Voor 'ordening' zou gekozen zijn
om tot uitdrukking te brengen dat de orde in het kerkverband resultaat is van het ordeningswerk
van de kerken zelf. Een tweede bezwaar zou zijn dat veel kerkelijke gemeenschappen die een
collegialistisch of hiërarchisch systeem hebben, de naam 'kerkorde' gebruiken. Daar is het de
orde van de kerk, niet van kerken. Overigens heeft 'kerken-' in de oude benaming de waarde
van een bijvoeglijk naamwoord: kerkelijk.
Voorgesteld wordt de naam: Kerkelijke Regeling.
T. a. Depp. achten de argumentatie in R.a. ontoereikend. Het handhaven van verouderde termen
omdat wij nog weten wat ermee bedoeld wordt zou een streep halen door de opdracht tot
taalkundige vernieuwing.
De K.O. is niet 'van Dordrecht' maar van de kerken, vastgesteld in een reeks synoden,
waaronder die van Dordrecht 1618/19, maar bijv. ook die van Utrecht 1905 en Kampen 1975.
'Kerken-' zou door de lezer van deze tijd opgevat worden als een meervoudsvorm, maar is
dat niet. Het is 'een zwakke 2e naamval enkelvoud' met bijvoeglijke betekenis (Joh. Jansen,
Korte Verklaring van de Kerkenordening 1923, p. 1).
b. Depp. zien echter geen noodzaak deze bijvoeglijke betekenis expliciet te maken door het woord
'kerkelijk' te gebruiken. Zij vinden ook geen bewijs voor de stelling dat het voorgeslacht de
term 'ordening' gekozen heeft om nadruk te leggen op de eigen, ordenende bezigheid van de
kerken. Slaan we het Middel- nederlands Handwoordenboek van J. Verdam op (dat voor het
hier besproken woord uit 1911 dateert), dan vinden we bij 'Ordeninge' de betekenis: Ordening,
geregelde volgorde. Het was de synode van Middelburg 1581, die de 'artikelen' van voorgaande
synoden in de nu nog bestaande volgorde bracht en ze onder de naam 'corpus disciplinae ofte
kerckenordeninghe' aan de overheid presenteerde ter goedkeuring. Had men in de titel nadruk
willen leggen op de zelfstandigheid van de kerken in het ordenen, dan zou dat met name in het
latijnse aequivalent beter tot uitdrukking moeten komen.
Depp. zijn van oordeel dat het woord 'kerkorde' in hedendaags nederlands bruikbaar is, evenals
'kerkrecht' en 'kerkboek', zonder dat gedachten aan collegialisme en hiërarchie worden gewekt.
Het verweer tegen dergelijke stelsels van kerkregering ligt in de inhoud van de K.O. De volle
dige naam spreekt hierin mee doordat zij zal luiden (niet: Kerkorde. Maar): Kerkorde van De