Bijlage: acta-1978.pdf - Kerkrecht

c. 'De dag der kroning is gekomen' (idem, nr. 23);
d. Te Deum (idem, nr. 29);
e. 'Alle roem is uitgesloten' (idem, nr. 39).
De Hattemse deputaten hadden deze gezangen (behalve de weglating van de in de bestaande berijming als
19: 2 en 25: 5 genummerde coupletten) ongewijzigd aan de generale synode te Kampen aanbevolen.
De door de commissie ter synode aanbevolen wijzigingen in deze gezangen onderzoekende zijn deputaten tot
de slotsom gekomen, dat deze geen verbetering betekenen. Hoewel het deputaten niet wenselijk en ook niet
nodig lijkt op alle details in te gaan, willen zij voorzover dat in het kader van deze rapportage past hun
conclusie gaarne toelichten.
De onder a., b. en c. genoemde liederen zijn afkomstig van Isaac da Costa (1798-1860) en dragen al de
eigenaardigheden en typerende trekken van de tijd van hun ontstaan en in het bijzonder van hun auteur.
Diens taal en stijl laat zich aanstonds in deze liederen herkennen. Dit is weliswaar, archaïsche taal, aar
archaïsche taal, maar daarvan de heeft generale synode te Kampen 1975 uitgesproken, at daartegen geen
bezwaar is, mits deze taal schriftuurlijk en literair verantwoord is. Deputaten zijn van oordeel, dat de hier
genoemde liederen van Da Costa inderdaad schriftuurlijk en literair verantwoord zijn. Wanneer men ze gaat
bijschaven om ze meer hedendaags Nederlands te doen zijn, geeft dat geen goede resultaten.
Wij willen dat op enkele punten illustreren.
Het lied 'Halleluja, lof zij het Lam' heeft in couplet 2, r. 6: 'dat alle knie Hem buige'. Er is voorgesteld om dat
aldus te veranderen: 'dat alle knie zich buige'. Maar bij deze wijziging gaat een wezenlijk element de mist in,
nl. dat alle knie zich moet buigen voor Hém, die hier genoemd wordt der vorsten Vorst, der heren Heer. Zo
heeft Da Costa dat uitgesproken in de aan hem eigen stijl: 'dat alle knie Hem buige'.
Het volgende lied 'In den vroegen morgenstond' begint aldus:
In den vroegen morgenstond
heeft Gods Woord zijn Sionieten
redding uit d'ellend verkond,
waar hun tranen overvlieten!
Het voorstel was om de regels 2, 3 en 4 te wijzigen, zodat we het volgende krijgen: In den vroegen
morgenstond
is de Levensvorst verrezen.
Nu Hij dood en graf verslond,
waarvoor zouden wij nog vrezen?
Deputaten vinden dit een allerminst fraaie berijming. Men proeft hier de taal van Da Costa niet meer, terwijl
de wijziging geen literaire verbetering is. Zo is 'dood en graf verslond' retoriek. Het is maakwerk geworden,
waarin de zeggingskracht van het oorspronkelijke werk verloren gaat.
In couplet 2, r. 5 van dit lied staat: 'ook uw morgenstond spoedt aan'. Voorgesteld wordt deze regel aldus te
veranderen: 'ook uw morgenstond breekt aan'. Maar bij deze verandering gaat weer een wezenlijk element bij
Da Costa verloren. In 'spoedt aan' zit de gedachte van het 'haastig' komen, dat bij 'breekt aan' verloren gaat.
Het derde lied van Da Costa 'De dag der kroning is gekomen' heeft in couplet 3, r. 1, 2: De glorie straalt uit
dien Behouder
dien 't bloedig zweet werd uitgedrukt!
Voorgesteld is om in r. 2 'dien' te veranderen in 'die'. Maar de buigings-n fungeert hier op een onmisbare
wijze: het bloedig zweet werd Hem uitgedrukt. Dat kan in de stijl van Da Costa niet anders worden
uitgedrukt dan met het beginwoord 'dien'. Modernisering, al is het op nog zo'n gering onderdeel, schaadt het
lied, maakt het erger in plaats van beter.
Men lette ook op r. 9: 'dien de vloek belaadde', waarvan de volgende wijziging is voorgesteld: 'en met vloek
belaadde'. Maar als 'dien' in r. 2 veranderd moet worden in 'die', dan ook in r. 8, zodat we nu als r. 8, 9 het
volgende krijgen:
Die de wereld smaadde,
en met vloek belaadde.
Maar zo ontstaat een geheel verkeerd beeld. Immers, de wereld smaadde Hém, de vloek belaadde Hém - en
niet omgekeerd!
Couplet 6, r. 10 luidt: 'laving aan wie dorst'. De voorgestelde verandering 'laving voor wie dorst', betekent
een literaire verarming. De fraaie assonance gaat zo verloren.
Deze voorbeelden maken naar het oordeel van deputaten duidelijk, dat men zulke liederen als van Da Costa
niet moet gaan bijschaven. De wijzigingen hebben geen verbetering tot gevolg. Hetzelfde geldt van de
voorgestelde wijziging van het 'Te Deum'.
Er zijn in totaal 15 wijzigingen voorgesteld, waardoor een heel ander lied ontstaat, een mengsel van wat we