Bijlage: acta-1978.pdf - Kerkrecht

3.2.2. De synode van Emden (1571) heeft de hulpoplossing, die het Convent van Wezel het meestaanbevelenswaardig
had gevonden (II, 3e) als normale regel aanvaard door vast te stellen, dat de predikanten
zullen worden gekozen door de kerkeraad met het instemmende oordeel van de classikale vergadering of van
twee of drie predikanten uit naburige kerken 13). De tijdelijke noodoplossing van Wezel (II, 3b, 4), waarbij
de gemeenschappelijke stemming van de kerk werd samengevoegd met het gezag van de ouderlingschap,
zou volgens Emden hoogstens, totdat de algemene synode anders zou hebben bepaald, nog kunnen worden
getolereerd in die kerken, die meenden het bij haar bestaande gebruik van verkiezing door "t Ghemeene
volck' te moeten handhaven (13, slot).
Emden heeft de procedure als volgt geregeld: met medewerking van de classis (of van enkele predikanten uit
de naburige kerken) kiest de kerkeraad de predikanten. De gemeente brengt hierbij geen stemmen uit. Na
hun verkiezing worden zij aan de gemeente voorgesteld, opdat zij 'ofte door stilswijghen der Ghemeente
aenghenomen worden. ofte soo daer vet ware daerom die Ghemeente in de Verkiezinghe niet verwilligen en
wilde, dat binnen 15.daghen onghevaer-"' voortghebracht -werden' 13. De synode van Emden heeft ook de
verkiezing van de andere ambtsdragers in hoofdzaak op gelijke wijze geregeld als die van de predikanten
(14).
De approbatie bestaat in het 'stilswijghen der Ghemeente': slechts in geval van bezwaar wordt aktie
verwacht.
3.2.3. Tegen de door Emden vastgelegde regeling zijn bezwaren ingediend bij de synode van Dordrecht
(1574). Hoewel door sommige kerkelijke vergaderingen de handhaving van stemming
door de gemeenteleden werd bepleit, besloot de Dordtse synode ten aanzien van de verkiezing van
predikanten te blijven bij de Emdense bepaling, en wel ter vermijding van verwarring, die door stemming
door de gemeenteleden zou kunnen ontstaan (12). Voor wat betreft de verkiezing van ouderlingen en
diakenen werd besloten, dat de kerkeraden voortaan dubbeltallen aan de gemeente zou voorstellen, die
hieruit de helft zou moeten kiezen (28).
3.2.4. In 1578 is de staatkundige toestand in ons vaderland zover gewijzigd, dat het mogelijk lijkt, het 'ideaal'
van Wezel te verwerkelijken: bij de verkiezing van predikanten kunnen ook de gereformeerde overheden
worden betrokken. De in dat jaar samenkomende synode van Dordrecht handhaaft de bestaande regeling,
met dien verstande, dat nu ook de medewerking van de diakenen aan de verkiezing wordt vastgelegd: 'de
benoeminghe der Dienaren sal gheschieden van den Kerckenraet, met byvoeghinghe der Diaconen'. met
medewerking van het oordeel van de classis of van enkele naburige predikanten. Nadat de predikanten aldus
zijn gekozen zullen zij 'der ghereformeerde Ouerheyt aengheheuen' worden. Voorts zullen zij gedurende 14
dagen aan de gemeente worden voorgesteld, 'op dat soo yemant yet hadde, het selfde onverhindert mochte
voortbrenghen ... Ende soo niemant yet voortbrengt sal het swyghen voor bewillighen gheacht worden' (1, 4).
Mochten eventueel bezwaren worden ingediend, dan zal de kerkeraad 'met somighen wt der Classe daer van
rypelick oordeelen' (t.a.p.).
Niet over het hoofd mag worden gezien, dat hier met evenzoveel woorden is uitgesproken: als niemand
bezwaar indient, 'sal het swyghen voor bewillighen gheacht worden'.
Ten aanzien van de verkiezing van ouderlingen en diakenen heeft deze synode een ietwat andere regeling
vastgelegd dan die tevoren gold. Wel bleef het uitgangspunt gelijk: 'Het recht der benoeminghe der
Ouderlinghen sal by den Kercken-raet staen'. Maar in plaats van de éne, in 1574 vastgestelde methode van
verkiezing, worden nu twee mogelijkheden naast elkaar gesteld; de eerste is de nog in art. 22 K.O. vermelde
eerste mogelijkheid. De tweede werd aldus geformuleerd: 'Ofte een dobbel ghetal, wt het welcke na
beproeuinghe van acht dagen de helft verkoren worden sal, de welcke vercoren synde sullen daarna noch
andere acht daghen der ghemeynte voorghestelt werden eer datse in haren dienst werden bevestight' (1, 12).
Bij deze tweede methode vindt dus tweemaal een vorm van approbatie plaats: eerst een approbatie van het
'dobbel ghetal', daarna een approbatie van de verkozen helft.
3.2.5. De Middelburgse synode van 1581 heeft de onderscheiden punten in de hele procedure van de
beroeping van predikanten systematisch gerangschikt onder de noemer: de wettelijke beroeping, enerzijds
van kandidaten (art. 4), anderzijds van predikanten (art. 5). Sedertdien is deze regeling in hoofdzaak
gehandhaafd. De verkiezingsprocedure voor ouderlingen en diakenen is in hoofdzaak gelijk gebleven.
Enkele veranderingen vallen op. Zo worden nu ook bij deze verkiezing de diakenen betrokken; zij zal toch
geschieden 'door het oordel des Kerckenraedts ende der Diaconen'. Ook nu kan uit twee methoden worden
gekozen; de eerste is gelijk gebleven, maar de tweede is nu iets gewijzigd: de kerkeraad stelt het 'dobbel
ghetal', 'om het half deel bij der Ghemeijnte gheapprobeert ... inden Dienst te beuvestighen' (15, vgl. 17); dit
'gheapprobeert' betekent blijkbaar door de gemeente gestemd en in de stemming goedgekeurd. De synode
van 's-Gravenhage bracht in 1586 weer enige wijziging aan en las: 'het halff deel, by der Gemeynten
vercoren' (art. 20). Aldus is de tekst tot heden gebleven.