Bijlage: acta-1978.pdf - Kerkrecht

de wettigheid van de verkiezing.
2.4.1. Wij belijden hier, dat het Woord Gods óók deze 'wettige verkiezing der kerk' leert. Reeds aanstonds na
Christus' hemelvaart is sprake van de vervulling van een vakature in de kring van de apostelen. Terwijl
enerzijds in rekening moet worden gebracht, dat de vervulling
van een vakature onder de apostelen niet gelijk staat met die van onze tegenwoordige ambtsdragers, mogen
we anderzijds de gegevens, die de Schrift ten deze biedt niet verwaarlozen.
Nu had de Here zijn twaalf apostelen aangesteld zonder toedoen van mensen. Hij was in die dagen naar het
gebergte gegaan om te bidden, omdat Hij voor een belangrijke beslissing stond. Omdat Hij het fundament
onder zijn christelijke gemeente moest aanwijzen, bleef Hij een nacht lang in gebed om zijn Vader te smeken
om wijsheid en inzicht (Luc. 6: 13). Aldus door de Vader geleid, riep Hij uit de hele groep van zijn
volgelingen tot Zich 'wie Hij zelf wilde' en stelde hen aan tot zijn gezanten (Marc. 3: 13); Hij noemde hen
apostelen (Luc. 6: 13) en gaf hun zijn speciale opdrachten.
Naderhand is ook Paulus onafhankelijk van toedoen van mensen apostel geworden, 'niet vanwege mensen,
noch door een mens, maar door Jezus Christus, en God, de Vader' (Gal. 1: 1; vgl. vs 15 en Hand. 13: 2-3).
Het was mogelijk geweest, dat de Here ook op even gelijke wijze in de vakature van Judas had voorzien
gedurende de tijd tussen zijn opstanding en zijn hemelvaart. Maar Hij heeft dit niet gedaan. Aldus bleef hier
een taak en roeping over voor zijn kerk. Petrus nam hierbij het initiatief (Hand. 1: 15), door er aan te
herinneren, dat de Here zelf eiste ('er moet dan', vs 21), dat een ander het ambt van Judas zou nemen
(volgens Ps. 109: 8a). Daarna noemde hij de goddelijke vereisten voor dit apostolaat, opdat de nieuwe
broeder samen met de anderen getuige kon worden van Christus' opstanding (vss 21-22).
Er werden twee 'voorgesteld'. Het lijkt niet waarschijnlijk te veronderstellen, dat er niet meer dan dit tweetal
mannen (nog) in leven waren, die aan de gestelde vereisten voldeden. Er kunnen stellig van de (twee en)
zeventig 'zendelingen' (Luc. 10: 1) nog wel in leven zijn geweest, terwijl er ook overigens mogelijk nog
anderen in aanmerking zouden hebben kunnen komen; we zullen het vereiste (vss 21-22) toch wel niet zó
strikt mogen nemen, dat de slotsom zou zijn, dat iemand als Mattheus er niet aan voldeed, die immers eerst
tot het apostolaat is geroepen, nadat de Here reeds enige tijd had gewerkt (Matth. 9: 9-13; Marc. 2: 14-17;
Luc. 5: 27-32). Gesteld dat wél meer dan de twee genoemde broeders aan de vereisten voldeden, dan zal wel
op de ene of andere manier een keuze uit die allen zijn gedaan, om zo tot het beoogde dubbeltal te geraken.
De vraag rijst, wie dit dubbeltal hebben voorgesteld. Er zijn handschriften, volgens welke Lucas heeft
geschreven: 'bij stelde voor'; zou Lucas metterdaad in het enkelvoud hebben geschreven, dan heeft Petrus dit
dubbeltal gesteld. Maar deze lezing is misschien ontstaan onder invloed van het opkomende eenhoofdige
episkopaat. Handhaven we de ook door het Nederlands Bijbelgenootschap gevolgde tekst, dan blijft de vraag
nog onbeantwoord, wie het dubbeltal maakten: de apostelen zonder de andere gemeenteleden, de andere
gemeenteleden zonder de apostelen, of allen samen? Sommigen menen, dat meer voor de ene, anderen dat
meer voor de andere mogelijkbeid pleit.
Eén ding kan duidelijk zijn. Nadat de Here duidelijk had gemaakt, dat Hij de vervulling van de ontstane
vakature aan zijn kerk had overgelaten, hebben Petrus en de andere apostelen deze zaak niet opgevat als een
aangelegenheid, die zij onderling, in hun besloten kringetje, wel wettig konden afhandelen. Als zij aldus
zouden hebben gedacht, zouden ze hebben kunnen volstaan met de simpele mededeling aan de gemeente: het
heeft ons goedgedacht de lege plaats van Judas te doen innemen door Matthias, die wij daartoe hebben
benoemd. Maar nu heeft Petrus anders gehandeld; hij heeft het voornemen tot vervulling van de vakature,
met redenen omkleed, aan de gemeente voorgelegd. Door de aanwezigen aan te spreken als 'mannen broeders',
accentueerde hij enerzijds de onderlinge saamhorigheid en aan de andere zijde de verantwoordelijkheid
van elk van hen. Reeds hierdoor liet hij uitkomen, dat de aanstelling van een vervangende apostel een
gemeenschappelijke aangelegenheid was, waarvoor allen medeverantwoordelijk waren. Dientengevolge lijkt
het het meest waarschijnlijk aan te nemen dat het voorstellen van het tweetal is geschied door samenwerking
met al de leden van de gemeente, de apostelen inbegrepen.
Overigens moet er op worden gewezen, dat dit 'voorstellen' van het dubbeltal in het onderhavige geval niet
de uiteindelijke beslissing vormde. De uiteindelijke beslissing verblijft aan de Here: Hij heeft reeds bij
voorbaat 'zijn' kandidaat 'uitgekozen'. De gemeente gaat in gebed, om de Here te vragen, of Hij de man, die
Hij heeft uitgekozen nu ook wil aanwijzen. Om die goddelijke aanwijzing te vernemen wordt vervolgens het
lot geworpen, waarvan de Spreuken-dichter heeft gezegd: 'Het lot wordt in de schoot geworpen, maar elke
beslissing daarvan is van de HERE' (16: 33). Door gebruikmaking van het lot wil men niets overlaten aan
menselijke beïnvloeding.
Tenslotte is de door het lot aangewezen. Matthias . 'gekozen verklaard bij de elf apostelen' (vs 26). Het door
'gekozen verklaard worden' vertaalde werkwoord is uiterst zeldzaam, opvallend samengesteld en misschien
wel door Lucas zelf met het oog op het onderhavige geval gevormd. Het kán wel, maar hoeft niet aan te