Bijlage: acta-1978.pdf - Kerkrecht

facetten, nl.
1. het opgeven van namen aan de kerkeraad;
2. het approberen van een door de kerkeraad voorgesteld enkeltal;
3. het stemmen door de leden van de gemeente uit een dubbeltal;
4. de approbatie van de gekozenen.
3.1. In het voorgaande is reeds opgemerkt, dat de kerkeraad niet is gebonden aan de opgave vooraf van
namen van wie men geschikt acht voor het ambt. Aan de kerkeraad kunnen redenen bekend zijn, waarom hij
tot het oordeel moet komen (nota bene: de ambtsdragers moeten worden verkozen door zijn 'oordeel'), dat de
ene of andere genoemde broeder toch niet moet worden verkozen, of dat om enige reden aan een andere
broeder (andere broeders) de voorkeur moet worden gegeven. Dit opgeven van namen moge van de zijde
van een of meer leden van de gemeente een vorm zijn om uiting te geven aan 'erkenning' van Gods gaven in
de ene of andere broeder, de kerkeraad 'oordeelt' tenslotte naar eigen verantwoordelijkheid en plaatst zo
namen op een (enkel- of dubbel)tal. Daarmee geeft hij te kennen, dat naar uitwijzen van Gods Woord déze
broeders 'verkiesbaar' zijn (zonder uitdrukkelijk over anderen te oordelen) en stèlt hij hen verkiesbaar. Dit
onderdeel van de gehele procedure behoort onweersproken tot de bevoegdheid van de kerkeraad.
3.2.1. Ter bepaling van wat naar gereformeerd kerkrecht het karakter is van de hierop volgende facetten van
de verkiezingsprocedure, is het nodig te letten op de historische ontwikkelingsgang van het dienaangaande in
onze kerkenordening bepaalde.
In 1568 heeft het Convent van Wezel uitvoerig aandacht gegeven aan de procedure tot verkiezing van
predikanten (Hoofdstuk II). Uitgangspunt was, dat niemand tot enige kerkelijke bediening mocht worden
toegelaten zonder wettige roeping, verkiezing, goedkeuring, behoorlijk onderzoek en wettige ordening (1).
Grote nadruk legden de broeders in Wezel er op, dat roeping en verkiezing met geen enkel recht voor wettig
kunnen worden gehouden, wanneer daarbij niet de schadelijke invloed van een drietal verkeerde praktijken
zoveel mogelijk wordt uitgesloten, nl. 1. de kuiperij van de beroepene; 2. de onbeheerste en wisselvallige
genegenheden van het kerkvolk; en 3. de aanmatigende heerszucht van de ouderlingen en voorgangers (2).
Om dergelijke verkeerde praktijken met de daaruit voortvloeiende schadelijke gevolgen zo goed mogelijk te
weren, opperde men verschillende mogelijkheden.
De meest-ideale methode voor de verkiezing van predikanten zagen de broeders in een regeling, waarbij een
gereformeerde overheid harerzijds haar bijstand zou verlenen aan het rijpe oordeel en de voorzichtige keuze
door de ouderlingen; dan zou het hele kiesrecht van het kerkvolk veilig kunnen berusten in het
samengevoegde gezag van deze twee, overheid en ouderlingschap (3a).
De broeders waren evenwel nuchter genoeg om te beseffen, dat deze methode (die herinnert aan die, welke
Bucer en Calvijn hadden gepropageerd voor een christelijk geregeerde stad) binnen de Nederlanden geen
haalbare kaart was in 1568. Vandaar, dat zij een noodoplossing aanboden. De beste noodoplossing voor de
tijd, dat er nog geen gereformeerde overheid zou zijn en ook nog geen classikale indeling zou zijn tot stand
gekomen, was naar hun mening deze. dat de gemeenschappelijke stemming van de kerk zou worden gevoegd
hij het gezag van de ouderlingen (3b). Men wilde voorkomen, dat de ouderlingen meer macht en vrijheid
tegenover het kerkvolk zouden krijgen dan billijk is. Daartoe is het nodig, dat de ouderlingen een dubbeltal
van geschikte mannen uitzoeken en (als zij althans voorden zijn) met naam en toenaam aan het kerkvolk
bekend te maken; door de stemmen van ieder afzonderlijk zal vervolgens uit dit dubbeltal de helft worden
gekozen en voor de uitoefening van de dienst aangesteld (4). Maar als op een of andere plaats het kerkvolk
minder geschikt zou zijn om aan de verkiezing deel te nemen (b.v. omdat het aantal gelovigen te klein is, of
omdat het er ontbreekt aan mannen met inzicht en ervaring, of omdat er felle partijstrijd woedt, of tenslotte
omdat er nog niet eerder een predikant heeft gestaan en geen kerk was geïnstitueerd), dan kan daar niemand
in de dienst worden gesteld, tenzij met gebruikmaking van een alternatieve noodoplossing, nl. dat het gezag
en oordeel van een andere ,liefst aanzienlijke en zo mogelijk naburige kerk daarbij wordt ingeschakeld (5).
Wanneer evenwel een classikale indeling is tot stand gekomen, dan is de meest-aanbevelenswaardige hulpoplossing
voor de tijd, waarin nog steeds geen gereformeerde overheid bestaat, dat de te houden synode
bepaalt, ode bepaalt., dat de predikanten en ouderlingen van een aantal kerken samenkomen voor de
verkiezing en het onderzoek in één gemeente. Ook dan lijkt het stemmen door het kerkvolk niet zo volstrekt
noodzakelijk te zijn; want dan is het gezag van het grotere aantal kerken bij machte de eventuele willekeur
van de ouderlingen te beteugelen (3c).
Naast de verkiezing werd ook de goedkeuring van de verkozenen door de gemeente noodzakelijk geacht (1).
Deze goedkeuring vond na het examen plaats 'door de stemmen van de gemeente' (11) en werd gevolgd door
de bevestiging ten overstaan van heel de gemeente. De verkiezing van ouderlingen (Hoofdstuk IV, 5) en van
diakenen (Hoofdstuk V, 2) is in hoofdzaak gelijk aan die van de predikanten geregeld door het Convent van
Wezel.