Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

HOOFDSTUK 1 - SITUATIESCHETS BINNEN- EN BUITENLAND
verband is bijvoorbeeld de Aanbeveling van de Raad van Europa uit 2006 19 . In enigszins
gelijkaardige zin betracht ook het (nog niet definitief goedgekeurde) Kaderbesluit van de
Europese Unie betreffende het Europees surveillancebevel (European Supervision Order)
de ontwikkeling van alternatieven voor de voorlopige hechtenis te stimuleren. 20
Een idee van meer recente datum om het gebruik van de voorlopige hechtenis te beperken,
heeft betrekking op de invoering van het elektronisch toezicht in de fase van het
gerechtelijk onderzoek. Zo werd in de beleidsnota van voormalig minister van Justitie Jo
Vandeurzen – als één van de mogelijkheden om de voorlopige hechtenis te optimaliseren
– verwezen naar “(…) de aanwending van elektronisch toezicht, de toepassing van
moderne technieken als GPS-bewaking, als alternatief voor de voorlopige hechtenis.” 21
Het elektronisch toezicht werd in België op het eind van de jaren negentig al
geïntroduceerd, doch enkel op het niveau van de strafuitvoering. Het kent hier vooralsnog
nog geen toepassing binnen het kader van de voorlopige hechtenis. In het buitenland, en
meer in het bijzonder ook binnen de Europese context, wordt het elektronisch toezicht
reeds veelvuldig toegepast, en dit binnen zeer diverse contexten, bijvoorbeeld: als
autonome straf; ter controle van voorwaarden opgelegd bij voorwaardelijke
vrijheidsstraffen; als uitvoeringsmodaliteit van korte (onvoorwaardelijke)
gevangenisstraffen (korte straffen worden of kunnen worden ondergaan onder
elektronisch toezicht); in het kader van detentiefasering (vóór vervroegde
invrijheidstelling of strafeinde, en dit vanuit het perspectief van geleidelijke reïntegratie);
ten aanzien van ter beschikking gestelden (TBS); ter controle van penitentiair verlof; ter
controle van voorwaarden opgelegd in het kader van vervroegde invrijheidstelling; ...
In sommige Europese landen kent het elektronisch toezicht trouwens ook al enige
toepassing in het kader van het onderzoek in strafzaken, of de (her)invoering ervan
(binnen een nieuw wettelijk kader) wordt althans overwogen. Dit is bijvoorbeeld het
geval in Nederland, Groot-Brittannië, Frankrijk, Hongarije, Portugal, ... In het licht van
een onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het
kader van de voorlopige hechtenis, is het dan ook van belang de situatie in een aantal van
deze landen even naderbij onder de loep te nemen.
In dit eerste hoofdstuk wordt vooreerst de situatie in Nederland, Frankrijk, en Engeland
en Wales meer in detail onder de loep genomen. Vervolgens wordt kort ingegaan op de
situatie in enkele andere landen en wordt een overzicht geboden van de meest relevante
kritieken en kanttekeningen die in de literatuur ten aanzien van het elektronisch worden
19 Recommendation Rec(2006)13 of the Committee of Ministers to member states on the use of remand in
custody, the conditions in which it takes place and the provision of safeguards against abuse], goedgekeurd
door het Comité van Ministers op 27 september 2006.
20 Commissie van de Europese Gemeenschappen, Voorstel voor een kaderbesluit van de Raad betreffende
het Europees surveillancebevel in procedures tussen EU-lidstaten in afwachting van het proces
{SEC(2006)1079}{SEC(2006)1080}, 2006, te raadplegen op:
http://eurlex.europa.eu/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexplus!prod!DocNumber&lg=nl&type_doc=COMfinal&a
n_doc=2006&nu_doc=468.
21 Parl. St., Kamer, 2008-2009, nr. 52 1529/016, p. 71 – Algemene beleidsnota van de minister van Justitie.
8