Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

EINDCONCLUSIES
verdachte nog steeds de onzekerheid over de uitkomsten van het mogelijke strafproces
(de strafmaat), gaat het vaak ook om verdachten zonder vaste verblijfplaats in ons land 486 ,
en zijn er overwegend andersoortige criteria aan de orde die de (verderzetting van de)
hechtenis rechtvaardigen (cf. bijv. vlucht- of onttrekkingsgevaar) 487 .
Deze verschillen in achterliggende context hebben implicaties voor de wijze waarop
actoren onder meer de controle op het elektronisch toezicht (in het kader van de
voorlopige hechtenis) ingevuld wensen te zien. Zo zijn bepaalde actoren ervan overtuigd
dat de toepassing van het elektronisch toezicht enkel dan zal worden overwogen wanneer
er sprake is van een controle, 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 488 , en de ingezette
(technologische) controlemiddelen ‘waterdicht’ zijn. Met andere woorden dient het
elektronisch toezicht volledig betrouwbaar en geloofwaardig te zijn. De vraag rijst echter
of een permanente controle – in de zin van een controle in ‘real time’ of volgens een zgn.
semi-passieve modus 489 – wel in alle gevallen wenselijk en noodzakelijk is om de
486 Uit de screening van de dossiers blijkt dat deze problematiek zich zeer scherp stelde bij de
Nederlandstalige dossiers uit Brussel en Antwerpen: in 54,5% van de aanhoudingsmandaten bleek de
aanhouding van de verdachte (mee) gebaseerd te zijn op het illegaal verblijf in ons land. Zie Hoofdstuk 2,
Afdeling II, par. 2.3.
Wat de veroordeelden betreft sluit de wet op de externe rechtspositie niet uit dat bijvoorbeeld elektronisch
toezicht zou worden toegekend aan gedetineerden van vreemde nationaliteit die illegaal in het land
verblijven, maar aangenomen moet worden dat dit in de praktijk toch zelden of nooit gebeurt. Relevant in
die zin is ook het arrest van het Hof van Cassatie waarbij een vonnis van de strafuitvoeringsrechtbank te
Gent werd verbroken. De strafuitvoeringsrechtbank kwam tot een beslissing tot onontvankelijkheid van een
verzoek tot beperkte detentie, op grond van het gegeven dat de veroordeelde niet voldeed aan het vereiste
van een onafgebroken wettig verblijf in het land. Het Hof van Cassatie was echter van oordeel dat “[g]een
enkele van (...) de bepalingen [van de wet op de externe rechtspositie] stelt dat een ononderbroken wettig
verblijf in België een voorwaarde is voor de ontvankelijkheid van een verzoek tot beperkte detentie.” Dit
neemt evenwel niet weg dat, zoals in de noot bij dit Cassatie-arrest wordt geargumenteerd - het “in de
praktijk (...) wel zo [is] dat het inhoudelijk nogal moeilijk is om een beperkte detentie voor een vreemdeling
in te vullen”, voornamelijk om buiten de gevangenis een dagbesteding in het reguliere circuit te vinden.
Met betrekking tot het elektronisch toezicht ligt de situatie volgens de auteur nog moeilijker, omdat de
veroordeelde zich dan vierentwintig uur per dag buiten de gevangenis bevindt. (Cass., 20 januari 2009,
P.08.1930.N, met noot, Tijdschrift voor Strafrecht, 2009, nr. 3, 160-161)
487 Dit criterium speelt niet mee in de besluitvorming over de toekenning van bijzondere
strafuitvoeringsmodaliteiten zoals beperkte detentie, elektronisch toezicht of voorwaardelijke
invrijheidstelling. Het is althans niet expliciet in de wet op de externe rechtspositie opgenomen als één van
de mogelijke tegenindicaties. Zie art. 47, § 1 Wet externe rechtspositie: “Met uitzondering van de
voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied of met het oog op
overlevering, kunnen de door Titel V bepaalde strafuitvoeringsmodaliteiten aan de veroordeelde worden
toegekend voorzover er in hoofde van de veroordeelde geen tegenaanwijzingen bestaan. Deze
tegenaanwijzingen hebben betrekking op:
1° de afwezigheid van vooruitzichten op sociale reclassering van de veroordeelde;
2° het risico van het plegen van nieuwe ernstige strafbare feiten;
3° het risico dat de veroordeelde de slachtoffers zou lastig vallen;
4° de houding van de veroordeelde ten aanzien van de slachtoffers van de misdrijven die tot zijn
veroordeling hebben geleid.”
488 Dit kan begrepen worden als de noodzaak van een permanente bezetting van het controlecentrum,
zodanig dat inbreuken (quasi-)onmiddellijk kunnen worden gedetecteerd en snel kan worden
geïntervenieerd.
489 Hiermee wordt bedoeld dat de positie van de drager van de apparatuur constant wordt bepaald, maar pas
actief wordt wanneer de drager een gebied verlaat waarbinnen hij moet blijven of een gebied betreedt
258