Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

EINDCONCLUSIES
elektronisch toezicht; aan Franstalige kant wordt het recidivegevaar zelfs als dé
belangrijkste tegenindicatie naar voren geschoven. 451 Dit geldt in mindere mate voor het
collusie- en verduisteringsgevaar, zeker wanneer de voorlopige hechtenis al enigszins is
gevorderd in de tijd.
Tegenover deze kanttekeningen die worden geplaatst ten aanzien van de opportuniteit om
elektronisch toezicht aan te wenden in het kader van de voorlopige hechtenis, staat echter
ook dat meermaals – met name tijdens de rondetafelgesprekken – (impliciet) de indruk
werd gewekt van een soms ‘oneigenlijk’ gebruik van de voorlopige hechtenis. Er werd
bijvoorbeeld verwezen naar het ‘intimiderend’ of schokeffect dat de voorlopige hechtenis
kan teweegbrengen (cf. jongvolwassen primaire misdrijfplegers) 452 , alsook naar een
zekere druk vanuit de buitenwereld (media, publieke opinie), in het bijzonder ingeval van
moord of doodslag, die sommige magistraten ervan zou weerhouden een
invrijheidstelling (al dan niet onder voorwaarden) in overweging te nemen. Binnen zulke
context dient men zich o.i. niet zozeer af te vragen welk alternatief voor de hechtenis
voorgesteld kan worden. De meer fundamentele kwestie die zich hier stelt, is veeleer deze
naar het correct gebruik van de als zeer uitzonderlijk bestempelde maatregel van de
voorlopige hechtenis. Daaraan kan nog worden toegevoegd dat ook het bij sommige
actoren heersende ongenoegen over de strafuitvoering (niet-uitvoering van korte straffen,
volledige uitboeting van sommige straffen onder elektronisch toezicht en vroegtijdige
voorlopige invrijheidstelling) consequenties heeft (kan hebben) voor wat het gebruik van
de voorlopige hechtenis betreft 453 . In die zin dat de voorlopige hechtenis zou worden
aangewend als een soort van voorbestraffing waardoor op zijn minst zeker wel een deel
van de ‘straf’ in de gevangenis zou worden uitgezeten.
In het kader van de screening van dossiers werd eveneens getracht te onderzoeken –
hoewel dit geenszins een evidentie is - welk toepassingsbereik het elektronisch toezicht
(ter vervanging van lopende voorlopige hechtenissen) in kwantitatieve termen zou
kunnen hebben. Uit deze bevragingsronde blijkt dat op een totaal van ongeveer 200
geanalyseerde dossiers in zo’n 15% van de gevallen elektronisch toezicht, volgens één of
ander model, toegepast zou worden. Dit aantal dient zelfs nog hoger ingeschat te worden,
wanneer rekening wordt gehouden met de uitgebreide bevoegdheden van de
onderzoeksrechter om op elk ogenblik van de procedure de voorlopige hechtenis op te
heffen: bekijken we derhalve enkel de dossiers van de onderzoeksrechters, dan wordt een
toepassingsbereik van zo’n 25% bereikt 454 . Dit betekent echter wel nog niet zomaar dat
451 Zie hiervoor Hoofdstuk 2, in het bijzonder Afdeling II, par. 2.1 en 2.3.
452 Overigens werd ook vastgesteld dat soms minderjarigen jonger dan 16 jaar in voorlopige hechtenis
worden genomen. Zie hierover Hoofdstuk 2, Afdeling II, par. 2.1, en Hoofdstuk 3, par. 4.1.2.
453 Zie bijvoorbeeld Hoofdstuk 2, Afdeling I, par. 3.2.7.
Zie in dergelijke zin bijvoorbeeld ook in verband met de vorderingspraktijk door het openbaar ministerie: J.
Sabbe, “De (bescheiden) invloed van het vervolgings- en strafbeleid van het OM op de punitiviteit”, in Hoe
punitief is België?, I. Aertsen, K. Beyens, T. Daems, E. Maes (ed.), Antwerpen/Apeldoorn, Maklu, 2010,
155.
454 Aan Franstalige zijde achtten de onderzoeksrechters toepassing van elektronisch toezicht mogelijk in 15
op de 57 dossiers (of 26,31%), aan Nederlandstalige kant in 11 dossiers op 41 (of 26,82%).
Gelet op de kanttekeningen die de onderzoeksmagistraten naar aanleiding van de bevraging plaatsten bij het
elektronisch toezicht of de condities waaronder ze dit pas mogelijk achtten, moet er worden vanuit gegaan
247