Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

EINDCONCLUSIES
toezicht in hun ogen soms wordt overwogen 503 en het feit dat met name de
onderzoeksrechters zich in hun reflectie zouden kunnen laten leiden door de mogelijkheid
van een invrijheidstelling onder voorwaarden (gekoppeld aan elektronisch toezicht) op
verdere termijn. Daarbij komt trouwens ook nog dat niet enkel het aantal onder
elektronisch toezicht geplaatste gevallen determinerend is voor de omvang van de
gevangenispopulatie, doch ook de detentieduur die mits toepassing van elektronisch
toezicht kan worden uitgespaard. Wil het elektronisch toezicht enig effect hebben op de
omvang van de gevangenisbevolking, dan dient dit ook gepaard te gaan met een regeling
waarbij de ET-periode in mindering wordt gebracht op de uiteindelijk uitgesproken
vrijheidsberovende straf. In die zin zou enige netto-‘winst’ gemaakt kunnen worden. Men
dient er zich aan de andere kant echter ook rekenschap van te geven dat het elektronisch
toezicht, tenzij hiervoor een sluitende ‘oplossing’ kan worden gevonden, ook toegepast
zal worden ten aanzien van personen die thans onder het regime van vrijheid of
invrijheidstelling onder voorwaarden verkeren. Gelet op het feit dat met de ‘verbeterde’
controle maar ook door de aard (impact) van de maatregel zelf, inbreuken makkelijker
zullen worden gedetecteerd resp. mislukkingen als het ware in de hand zullen kunnen
worden gewerkt, is het niet ondenkbeeldig dat één en ander in zekere mate ook een
tegengesteld effect kan hebben, nl.: meer herroepingen, met als mogelijke consequentie
een langdurige(re) opsluiting, en per saldo een opstuwend effect op het vlak van de
gevangenispopulatie. 504
Het lijkt er op dat magistraten het elektronisch toezicht vooral aanzien als een maatregel
die de invrijheidstelling een ‘geloofwaardiger’, ‘effectiever controleerbaar’ karakter kan
meegeven, maar de vraag rijst welke effecten verwacht mogen worden wanneer het
elektronisch toezicht de voorgespiegelde verwachtingen niet kan waar maken. Kan het
elektronisch toezicht daadwerkelijk worden ingezet tegen het mogelijks collusiegevaar of
gevaar op verduistering van bewijzen? Kan recidive worden voorkomen, wanneer de
toegewezen verblijfplaats niet verhindert om nieuwe strafbare feiten te plegen of wanneer
de reactiesnelheid en interventiemogelijkheid bij gedetecteerde inbreuken ontoereikend
blijkt te zijn? En kan vluchtgevaar worden voorkomen wanneer niet uitgesloten kan
worden de controleapparatuur te beschadigen, te verwijderen, …? Finaal rijst dan ook de
vraag welke meerwaarde het elektronisch toezicht dan nog biedt ten opzichte van de
klassieke, traditionele vorm van vrijheid (of invrijheidstelling) onder voorwaarden. In se
betreft het elektronisch toezicht een maatregel zonder voorwerp, en moet het louter
worden beschouwd als een technisch hulpmiddel om bepaalde voorwaarden te
controleren (gebods- en verbodsbepalingen). Hoewel de introductie van het elektronisch
toezicht naar alle verwachting wel een zekere invloed zal (kunnen) hebben op de
beklaagdenpopulatie in onze gevangenissen, mag de reële impact ervan o.i. zeker ook niet
503 Bijvoorbeeld enkel toepasbaar indien een aantal randvoorwaarden zijn vervuld, in verband met
opvangmogelijkheden (cf. opname in asielcentra van verdachten zonder recht op verblijf) of in functie van
de beschikbaarheid van het vooropgestelde ET-model (bijvoorbeeld uitsluitend via GPS-controle).
504 Ervaringen in het buitenland, zoals Nederland en Engeland en Wales, tonen aan dat de invoering van
elektronisch toezicht (in het kader van de voorlopige hechtenis) niet leidt tot een (substantiële) daling van
de gevangenispopulatie, al dient wel opgemerkt te worden dat zonder elektronisch toezicht de populatie
wellicht nog (veel) hoger zou liggen. Zie Hoofdstuk 1, Afdeling I, par. 1 (Nederland) en Hoofdstuk 1,
Afdeling III, par. 5 (Engeland en Wales).
264