Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

EINDCONCLUSIES
* * *
Mocht daadwerkelijk worden overgegaan tot invoering van het elektronisch toezicht in
het kader van de voorlopige hechtenis, dan dient daartoe niet alleen een adequate
juridische regelgeving uitgewerkt te worden (met aanpassing van de wet op de voorlopige
hechtenis), maar moeten ook een aantal noodzakelijke randvoorwaarden gecreëerd
worden en meer praktische schikkingen getroffen worden.
Vooreerst moet uiteraard een voldoende grote capaciteit aan controle-apparatuur
(enkelbanden, GPS-infrastructuur) voorzien worden. In het kader van de voorlopige
hechtenis dient de beslissing van de rechterlijke overheid onmiddellijk zijn beslag te
kunnen krijgen: gelet op de finaliteit van de voorlopige hechtenis is het moeilijk te
verantwoorden de verdachte gedurende (al te lange tijd) in volledige vrijheid te laten
vertoeven in afwachting van definitieve plaatsing onder elektronisch toezicht. Maar ook
wanneer de gedetineerde in hechtenis zou blijven tot op het ogenblik dat hij effectief
onder elektronisch toezicht zou kunnen worden geplaatst, mag met de
ondertoezichtstelling niet te lang worden getalmd; de voorlopige hechtenis kent over het
algemeen immers een relatief beperkte duur waardoor het elektronisch toezicht slechts
enig reducerend effect op de beklaagdenpopulatie zou kunnen hebben wanneer het ook al
in een vroeg stadium van de procedure kan worden toegepast. Uit ons onderzoek blijkt
dat 17,0% van de voorlopige hechtenissen reeds wordt afgesloten binnen de vijf dagen,
33,9% binnen de maand. En iets meer dan driekwart van de voorlopige hechtenissen heeft
een maximumduur van 3 maanden 479 . Een systeem van ‘wachtlijsten’ (cf. ook het
systeem van ‘strafonderbreking’ voor veroordeelden met een straftotaal van drie jaar of
minder 480 ) is in deze specifieke context van de voorlopige hechtenis dan ook uit den boze.
Het verdient aanbeveling te ageren zoals dit thans gebeurt met betrekking tot de
beslissingen door de strafuitvoeringsrechtbanken, en dus ook een aantal enkelbanden
exclusief te ‘reserveren’ voor verdachten met het oog op toepassing van elektronisch
toezicht in het kader van de voorlopige hechtenis 481 . Zoals ook door sommige deelnemers
aan het rondetafelgesprek werd aangekaart, valt het op grond van het gelijkheidsbeginsel
trouwens ook moeilijk te rechtvaardigen dat sommige verdachten niet van een minder
intrusieve maatregel zoals het elektronisch toezicht zouden kunnen genieten, louter bij
gebrek aan voldoende capaciteit. Het is daarnaast ook niet uitgesloten dat sommige
actoren huiverachtig staan tegenover het elektronisch toezicht als alternatief voor de
voorlopige hechtenis, net omwille van de actuele toepassingsproblemen in het kader van
479 Er dient wel rekening mee gehouden te worden dat de duur van de voorlopige hechtenis (maximaal tot
aan de regeling van de rechtspleging) hier enigszins onderschat is (zie hiervoor de methodologische
kanttekeningen in Hoofdstuk 3, par. 3; zie par. 4.3. voor de resultaten).
480 Eind november 2009 waren er zo 1.680 veroordeelden in strafonderbreking (in afwachting van een
enquête, beslissing over elektronisch toezicht of plaatsing onder elektronisch toezicht). (SC, “Elektronische
enkelbanden niet meer in voorraad”, De Morgen, 24 november 2009).
481 Zie bijvoorbeeld ook het persbericht van minister van Justitie De Clerck d.d. 27 mei 2009 (p. 1):
“Veroordeelden tot een vrijheidsstraf van meer dan 3 jaar kunnen bij de strafuitvoeringsrechtbank het
regime ET aanvragen. De rechtbank gaat al dan niet in op dit verzoek. De vonnissen tot
ondertoezichtstellingen gebeuren onmiddellijk, van zodra het vonnis uitvoerbaar is.”
256