Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

AFDELING I – NEDERLAND
op technologisch vlak en in de praktijk haalbaar was. Er werd in dit pilootproject gebruik
gemaakt van nieuwe technologie: GPS, stemherkenning, alcoholcontrole op afstand (dit
werd afgekeurd vanwege fraudegevoeligheid) en drugsscreening.
De Universiteit Groningen voerde een evaluatieonderzoek uit van het pilootproject.
Volgens Fokko de Boer waren de belangrijkste conclusies van dit onderzoek dat de
sterkte van elektronisch toezicht in de combinatie van controle en begeleiding ligt, dat
door een gedragsverandering tot stand te brengen het recidiverisico gereduceerd wordt,
en ten slotte dat een goede samenwerking met de wijkagent zeer belangrijk bleek als
versterking van de controle. 26
Als gevolg van bovenvermeld pilootproject trad in januari 2006 een ‘Aanwijzing
Elektronisch Toezicht’ 27 van het College van procureurs-generaal in werking, waarin o.a.
een aantal (algemene) regels werden opgesteld voor (landelijke) toepassing van
elektronisch toezicht. Er wordt hierin een onderscheid gemaakt tussen elektronisch
toezicht als bijzondere voorwaarde bij de schorsing van het bevel voorlopige hechtenis,
elektronisch toezicht als bijzondere voorwaarde bij een voorwaardelijke veroordeling,
elektronisch toezicht als bijzondere voorwaarde bij een vervanging van een eis van
maximaal 6 maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf, en elektronisch toezicht als
substitutie van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 6-12 maanden.
Van belang is dat los van de vorm waarin het elektronisch toezicht wordt toegepast, het te
allen tijde noodzakelijk is dat een reclasseringsrapport wordt gevraagd en uitgebracht.
Het is het Openbaar Ministerie dat op basis van het reclasseringsadvies de naleving van
een bijzondere voorwaarde vordert, in combinatie met elektronisch toezicht. Uiteindelijk
is het de rechter die de aard en het karakter van de bijzondere voorwaarde bepaalt. 28
Er is in dezelfde periode ook een onderzoek gedaan naar een pilootproject thuisdetentie.
Elektronische detentie (ED) is een vorm van huisarrest, uitsluitend gericht op vrijheidsbeneming
en zonder reïntegratiedoelstelling. De doelgroep van de pilootstudie bestond uit
zelfmelders die een straf van korter dan drie maanden moesten uitzitten. De belangrijkste
conclusies van dit onderzoek waren ten eerste dat uit de literatuurstudie was gebleken
was dat er geen verband is aangetoond tussen het invoeren van elektronisch toezicht en
de vermindering van de druk op de celcapaciteit; en, ten tweede dat elektronische detentie
staat of valt met de controle op de naleving. Met name de werkende deelnemers hebben
een mogelijkheid om de regels te ontduiken. Indien dit door middel van intensieve
controle niet zou worden verhinderd, zou dit spoedig breder bekend worden, en zouden
naar verwachting meer deelnemers de hiaten in de controlemogelijkheden gaan gebruiken.
Ten derde bleek dat er slechts in geringe mate sprake was van sociale of psychische
detentieschade als gevolg van deelname aan elektronische detentie, en elektronische
detentie als lichter werd ervaren dan een gevangenisstraf. Ten slotte is uit de
literatuurstudie van het onderzoek, waarin de toepassing van elektronisch toezicht in
verschillende landen werd geanalyseerd, gebleken dat er nergens een verband kon
26 Gesprek met Fokko de Boer, Reclassering Noord-Nederland, Groningen, 18 juni 2009.
27 Aanwijzing Elektronisch Toezicht, Staatscourant 29 december 2005, 253, 121.
28 Ibid.
13