Toepassingsmogelijkheden van het elektronisch toezicht in het ...

AFDELING I – NEDERLAND
penitentiaire inrichting, zonder reïntegratiedoelstelling. 58 In dit geval gaat het om
zogeheten ‘zelfmelders’, nl. veroordeelden die op een gegeven ogenblik thuis een oproep
ontvangen om hun straf te ondergaan en zich vrijwillig bij de gevangenis dienen aan te
melden. De elektronische detentie (ED) onderscheidt zich van de elektronische controle
(EC) doordat de elektronische detentie een uitgesproken vrijheidsbenemend karakter
heeft, terwijl elektronische controle uitsluitend een vrijheidsbeperkend karakter heeft. De
elektronische detentie wordt namelijk uitgevoerd zonder inhoudelijk programma en is
niet gericht op gedragsbeïnvloeding 59 , waardoor elektronische detentie bijgevolg (per
definitie) niet wordt gebruikt als bijzondere voorwaarde bij de schorsing van het bevel
van voorlopige hechtenis.
Bij de toepassing van elektronisch toezicht (of beter EC) in het kader van de voorlopige
hechtenis worden de ondertoezichtgestelden door Reclassering Nederland in drie
gestandaardiseerde niveaus opgedeeld, en dit op basis van de RISc-vragenlijst. 60 Deze
vragenlijst is gebaseerd op het Engelse risicotaxatiesysteem OASIS dat werd vertaald en
omgezet naar de Nederlandse situatie. Op basis van de resultaten op de RISc-vragenlijst
en gestandaardiseerde adviesteksten, in combinatie met een professioneel oordeel, wordt
uiteindelijk de kans op recidive en schade (‘schade aan de samenleving’) berekend. 61
Volgende gestandaardiseerde niveaus worden onderscheiden: laag risico/level 1;
gemiddeld risico/level 2; hoog risico/level 3. Het onderscheid tussen deze verschillende
risiconiveaus is met name van belang voor de toe te wijzen controletechnologie en de
intensiteit van het reclasseringscontact. Zo wordt bij een zeer hoog risico sowieso geen
elektronische controle toegewezen; deze personen worden automatisch in voorlopige
hechtenis geplaatst. GPS wordt zowel toegepast bij level 2 en 3. Bij level 2 wordt er aan
de meerderjarige dader/verdachte een huisarrest opgelegd van 21u00 tot 6u00, en dit 7
dagen per week. De verplaatsingen worden permanent geregistreerd, maar achteraf
geïnterpreteerd en betrokken in de begeleiding van de dader/verdachte (retrospectieve
controle: passieve controle). Bij level 3 wordt aan de dader/verdachte een huisarrest
opgelegd van 19u00 tot 7u00, 7 dagen per week. De verplaatsingen worden permanent
geregistreerd. Bij het constateren van een overtreding van de bijzondere voorwaarde
(omgevingsverbod en/of -gebod) wordt onmiddellijk actie ondernomen: het
controlebedrijf schakelt Reclassering Nederland of rechtsreeks de politie in. 62 De
Reclasseringswerkers Toezicht hebben bij elektronische controle verschillende taken en
verantwoordelijkheden. Zij controleren of de onder toezicht gestelde zich aan de
opgelegde voorwaarden, aanwijzingen en afspraken houdt. Maar ze stimuleren en
motiveren hem ook om zich hieraan te houden. Daarnaast spreken toezichthouders de
justitiabele aan op onacceptabel gedrag. En ze leren hem werken volgens de – door
58
B. Post, L. Tielemans, C. Woldringh, Geboeid door de enkelband. Evaluatie pilot elektronische detentie,
Nijmegen, WODC/ITS Nijmegen, 2005, 1.
59
Ibid., 37.
60
RISc staat voor Recidive Inschattings Schalen.
61
In Nederland gebruikt men het Cliënt Volg Systeem (CVS) waardoor de samenwerking tussen de
verschillende juridische diensten over heel het land wordt vergemakkelijkt, vooral bijvoorbeeld bij
overplaatsing van een gedetineerde.
62
Reclassering Nederland, Factsheet Electronische Controle met GPS, geraadpleegd op:
http://reclassering.nl/documents/Factsheets/Factsheet_GPS_versie281008.pdf.
21