Zorg tussen lidstaat en interne markt - CDA

wordt wel gesproken van originaire bevoegdheden. Die term geeft aan datde genoemde activiteiten alleen oorspronkelijk en vitaal blijven en tot hunrecht komen in niet-statelijke verbanden: respectievelijk het gezin, deschool, de vakbond, de zorginstelling. De functies laten zich met anderewoorden niet zomaar van de organisatie loskoppelen. Gebeurt dat wel enworden zij ondergebracht bij de markt of bij de staat dan gaat er iets wezenlijksverloren: dan commercialiseert bijvoorbeeld de zorg, dan verambtelijktbijvoorbeeld het onderwijs. Vanuit de christen-democratische visie op demaatschappij wordt de aanwezigheid van privaat initiatief als zeer wenselijk,zelfs noodzakelijk beschouwd.reeks Kantelingen10Primaat van de samenlevingOok historisch valt het primaat van de samenleving op deze en anderedomeinen te illustreren. De zorg was lange tijd een aangelegenheid van dekerken en van de charitas, van zelforganisatie en van burgerlijke initiatieven.Of het nu ging om hofjes, om gasthuizen, om diaconaal werk of om ziekenhuizen:in eerste aanleg gaan zij terug op maatschappelijke bewogenheiden onderlinge solidariteit, los van de overheden. Via onderlinge fondsvormingprobeerden mensen de risico’s van inkomensderving, bijvoorbeeld bijziekte, zo goed en zo kwaad als het ging, te ondervangen.Het was in de negentiende eeuw dat de overheid zich - terecht- meer enmeer met deze activiteiten ging bemoeien. De activiteiten raken immers aanelementaire bestaansvoorwaarden van mensen, daarmee aan fundamentelerechten en niet minder aan het publieke welzijn. Sindsdien is er echter weldegelijk vrij permanent een politieke discussie ontstaan over de positie vanhet maatschappelijk middenveld. Zijn het bevorderen van welzijn, onderwijs,gezondheidszorg, maatschappelijk werk, etc taken van de staat of vanmaatschappelijke organisaties in de samenleving? Of het nu ging over volkshuisvesting,onderwijs, armenzorg, sociale wetgeving of om volksgezondheid:over de hele linie moest een modus vivendi gevonden worden tussenenerzijds dit maatschappelijke initiatief en anderzijds de overheden die werdenaangespoord bij te dragen aan het oplossen van de sociale kwestie. Ookal was het particuliere initiatief weliswaar loffelijk, het vertoonde wel degelijkgebreken. Allereerst was er de inherente rechtsonzekerheid. De zieken,gehandicapten, werklozen, armen, enzovoort konden geen juridisch gewaarborgdeaanspraken maken op duurzame en structurele steun, hulpverleningof onderwijs. Kerkgenootschap, charitatieve instellingen en andere organisatieshielden er heel verschillende criteria op na. Zogenaamde (collecte)bussenraakten aan het einde van hun mogelijkheden als de leden hun ingezettemiddelen, in perioden van hoogconjunctuur, onttrokken aan fondsen.Daarnaast ontkwam het particulier initiatief niet altijd aan bevoogding. In