Gölgesinde Yargı Reformu Sempozyumu - Türkiye Barolar Birliği ...

lerin özlük haklanyla ilgili olarak önceki y ıllarda değişik dü- EAHREIİINzenlemeler yap ılmış ise de, bunların tamam ına yak ını Anaya- DEM İ RAGİ Nsa Mahkemesi'nce iptal edilmi ştir. Anayasa Mahkemesi, ver- KONU ŞMAS İmiş olduğu iptal kararlar ında askerlik hizmetinin gereklerikavram ına aç ıkl ık getirmiştir. Yüksek mahkeme, bu kavramüzerinde daha önce de durmu ş olmakla birlikte son olarak12 May ıs 2004 tarihinde vermi ş oldu ğu karar ında özet olarakşu sonuca varmıştır: Hiçbir şekilde askerlik hizmetinin gerekleri,mahkemelerin bağtms ızl ığı ve hükim teminat ının önüne geçerneyecekve bu n ıt zedeleyen ıeyecektir.Anayasa ve yasalarda mahkemelerin ba ğımsızlığının aç ıkbir tan ımı yap ılmamış ise de, ba ğımsızlığın, mahkemeninüyelerine (hakinılere) tanınan güvencelerle sa ğlanabileceğihususunda, öğreti ve mahkeme kararlar ında tam bir görüşbirliği oldu ğunu söylemek herhalde yanl ış olmaz.Mahkemelerin bağımsızl ığının ölçütü nedir? Avrupa İnsanHaklar ı Mahkemesi (A İHM), Devlet Güvenlik Mahkemeleri'ndeve s ık ıyönetim mahkemelerinde yargılanan kişilerinba şvurular ı nedeniyle askeri hkinılerin statüsünü incelerkenvermi ş oldu ğu kararlarda bu ölçülere de ğinmiştir. Bukonuda Yüksek Mahkeme, üyelerin atama ve görevden almausulü ne, görev süresine, üyelere emir verme yetkisine sahipbir makam bulunup bulunmad ığına, üyelerin her türlü etkidenkorunmas ını sağlayacak önlemlerin al ınıp alınmadığınave mahkemenin genel olarak ba ğıms ız bir görünüm veripvermedi ğine bakmaktad ır. Bu ölçütler öğretide de benimsenmişbulunmaktad ır.Askeri mahkemeleri bu aç ıdan inceledi ğimizde, subayüyelerin askeri hiyerar şiye bağl ı olduklar ını ve hiçbir güvencelerininbulunmad ığını görüyoruz. Bu nedenle AdaletBakanl ığı'nca haz ırlanan Strateji Taslağı'nda, askeri mahkemelerinsadece hakim s ınıfından olan üyelerden olu şacakşekilde planlanmas ı yerinde bir tespittir. Ancak askeri mahkemeninba ğıms ızlığının sağlanmas ı için subay üyenin mahkemekurulu şundan ç ıkarılmas ı yeterli değildir; ayr ıca hakimsınıf ından olan üyelerin de gerekli güvencelere sahip olmalar ı93