Gölgesinde Yargı Reformu Sempozyumu - Türkiye Barolar Birliği ...

sosyolojik hukuk devleti ara ştırma projeleri tasarlamakta ya- HAYREİTiNrar vard ır?OKÇESiZ' İ NHukuk devletinin bu olumsuz dönü şümünün ya da s ı-nır geçişlerinin önemli araçlar ı olarak devlet memurlar ınıngörevlerini yerine getirirken özel ç ıkar amac ıyla kurdukları"infonnal" ilişki ve yöntemleri dü şünebiliriz. Bu sakmca"informal hukuk devleti"rıin negatif yüzünü olu şturmaktad ır."Yolsuzluk" "informal"liği sevmektedir. Bu yüzden "informal"devlet edimlerinin mümkün oldu ğunca hukuk içerisine al ı-narak, bu konumundan kısa sürede ç ıkarılmaları zorunludur.Kısa sürede formal edimlere dönü ştürülecek düzenlemeleridoğurmaları onları bu yönleriyle de i şlevsel kılabilecektir.İnformalliğin yolsuzlu ğun kuluçka makinesi olabileceğini,Bohne'nin sayd ığı nedenlerin informalliğe yol açarkenyolsuzluğa da zemin hanrlayabilece ğini, yolsuzluk konusundayapılan görgül-sosyolojik ara ştırmalar ın tarzından ve sonuçlarındanç ıkarsayabiliriz.Hukuk devletinin di ğer s ınır alanları olan "a şırı hukuklaşma" ve "çok hukukluluk"36 da informal devlet edimlerine vedolayısıyla "informal adalet" uygulamasına yol açabilecektir.Adliyelerde kimi i şler usul hukuku normlarmdan sapan birçokrutin uygulama ile görülmektedir. Yargı içtihad ında türlülükve farkl ılık aşırı düzeye ulaşmaktadır. Islam hukukunadayanabilen ili şkiler kar şısında adliye laik normiar ını görmezliktengelmekte ya da modifiye edebilmektedir. Ara ştırıl-Bu çerçevede " İstanbul Barosu Çevresi Adli Yarg ıda YolsuzlukAra ştırmas ı" (Istanbul 1999) adl ı çalışmada ve orada değindiğimöteki ara ştırmalarda yolsuzlu ğurı önce informal devlet edimlerigeliştirdiği ve çoğunlukla bunlar ı kullandığı sayı destek bulabilir.Bu sayın görgül olarak ara ştınlmas ı elbette çok ilginç bir çal ışmaolur.Bkz. Rüdiger Voigt (haz.), Verrechtlichung, Analysen zu Funktionund Wirkung von Parlamentarisieung, Bürokratisierung undJustizialiserrung sozialer, politischer und ökonomischer Prozesse,köngsteinLTs 1980.36Bkz. Ernst-Joachim Lampe (haz.), Rechtsgleichheit und Rechtsplura-Jismus, Baden-Baden 1995.423KONU ŞMASI