Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

upadku Rzeczypospolitej przybierało na sile. W Wilnie,
miejscu pobytu Heleny, zaroiło się wnet od ruchliwych
duchownych prawosławnych, pod pozorem opieki duchownej
nad Heleną i pod jej osłoną, gorliwie propagujących schizmę.
Po śmierci Aleksandra, za sprawą Heleny, powierzył Zygmunt
Stary metropolję kijowską apostołowi schizmy w Polsce,
Jonaszowi (1519 do 1523). 1 Obojętność Zygmunta Starego i
Zygmunta Augusta wobec unji, oraz zamieszanie, spowodowane
rozrostem protestantyzmu, ułatwiło następcom Jonasza, szerzenie
schizmy i otwartą walkę, nie tylko z unją, ale i z Kościołem
łacińskim. 2 )
Działalność metropolitów kijowskich okazała się
niebezpieczną również dla jedności i suwerenności państwa
polskiego. Wzrastająca nienawiść do polskości a silne sympatje
i ciążenie ku Moskwie, przekonało Zygmunta Augusta o
potrzebie uzdrowienia tych nienormalnych, a z państwowej
racji stanu niebezpiecznych i niedopuszczalnych stosunków.
Miała tego dokonać unja lubelska i wcielenie bezpośrednio do
korony województw wołyńskiego, bracławskiego i podlaskiego
(5. III. 1569) oraz kijowskiego (1. VI. 1569). Zjednoczenie
jednak tych ziem z Polską było czysto zewnętrzne i nie
odpowiadało potrzebie chwili. W celu zerwania nici,
wiążących Rusinów-schizmatyków z Moskwą, należało
odnowić dzieło unji religijnej, tem bardziej, że sprawa nie
cierpiała zwłoki. W 1589 r. odbył wizytę swych
prawosławnych owieczek patrjarcha konstantynopolitański
Jeremjasz II i mianował patrjarchą moskiewskim Joba, który
natychmiast ogłosił się patrjarchą włodzimierskim,
moskiewskim, całej Rusi i wszystkich krajów północnych.
Powrót Rusinów do jedności z Rzymem w wysokiej mierze
przygotowała akcja Jezuitów oraz bractw cerkiewnych, a
przedewszystkiem nieporządki w cerkwi prawosławnej,
spowodowane wstrętnemi nadużyciami, jakich dopuszczali się
metropolici kijowscy i niektórzy z podległych im biskupów.
Zdrowszy element hierarchji prawosławnej bolał nad upadkiem
cerkwi i widział ratunek w powrocie do jedności z Rzymem,
105