Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

ad quorum ortum pugnabant... a Vladislao Loktek... in signum virilitatis tunc
ostensae premiati sunt,” Długosz, Liber ben., T. II, str. 7.
inni umiejscowili bitwę z Węgrami na Podgórzu, pod
Krakowem, przyczem tak sprawę przedstawiają, jakby herb
Leliwa był już podówczas w użyciu. 1 )
Tymczasem znane dotychczas przekazy źródłowe o
jakiejkolwiek wojnie z Węgrami za czasów Władysława
Łokietka i Bolesława Wstydliwego milczą, przeciwnie
świadczą o przyjaznym stosunku tych władców do Węgier.
Wiadomo przecież, że magnaci północnych Węgier wydatnie
wspierali Łokietka w latach 1305 i 1311, że pod wpływem
dyplomacji papieskiej, zgodne, choć obojętne dotąd, stosunki
sąsiedzkie między królem Polski a Karolem Robertem
węgierskim zmieniły się w prawdziwą przyjaźń, wzmocnioną
małżeństwem Karola Roberta z Elżbietą, córką Łokietka.
Podobnie i Bolesław Wstydliwy był w stałem przymierzu z
Węgrami. Napadów węgierskich na Polskę za rządów
Bolesława Wstydliwego i Łokietka, historja nie zna. Pod
Krakowem toczył Bolesław Wstydliwy walki ale z Konradem
Mazowieckim i jego stronnikami (1246), szturmowali też do
grodu wawelskiego Tatarzy (1259) ale o szczególnych
zasługach Leliwitów w tych groźnych chwilach nic nie
2
wiadomo. ) Takiemi dowodami zatem nie wykaże się
początków herbu Leliwa.
Pozostaje jedna jeszcze droga, na której można nieco
zbliżyć się do tego zagadnienia. Wstąpił na nią już
Orzechowski, ale metodycznie poszli nią dopiero pisarze
naszej doby. Leliwa stała się herbem, nie wskutek jakiegoś
aktu woli monarszej, ale, podobnie jak wiele innych herbów,
drogą powolnej, naturalnej ewolucji. Nie przedstawia ona
„koleśnice polskiej”, jak tego chciał Orzechowski, ale księżyc
z gwiazdą. Najstarsze zachowane pieczęcie Leliwitów z lat
1324, 1333 w tej tylko formie ją przedstawiają. 3 ) Godło to,
występujące i w innych krajach, przyswojono sobie w Polsce,
jako godło herbowe. Mogła to być czysta reminiscencja. Co
zaś dotyczy zawołania Leliwa,
272