Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

Opierając się na tem, że Andrzej kształcił się w jakiemś
kolegjum jezuickiem i że program nauczania, określony przez
Ratio Studiorum był ten sam we wszystkich szkołach zakonu,
możemy w przybliżeniu przedstawić jego zajęcia szkolne.
Wiadomo, że ukończył on przed wstąpieniem do zakonu klasę
retoryki. Poprzedzały ją cztery lata spędzone w niższych
klasach. W klasie pierwszej, czyli t. zw. infima classis
grammaticae,
1 ) Istnieje spis akademików, którzy zdobyli stopnie naukowe w
Akademji, ale sporządzony dopiero w 1650 r.: Laureae academicae seu liber
continens… catalogum promotorum… comparatus anno 1650, Arch.
Kuratorji Wil. w zbiorach XX Czartoryskich, Rps. n. 3. Są w nim i
wcześniejsze zapiski ale czasów, w których w akademji mógł się kształcić
Andrzej nie obejmują.
2 ) Są to: Liber rationum Congregationis B. V. Visitantis in alma
Academia Vilnensi S. I. 1667—1770. oraz Ordo officialium 1668—1720,
Arch. Kuratorji Wil., w zbiorach XX Czartoryskich, Rps. n. 4, 5.
3 ) Zob. Brown, Bibljoteka pisarzów, str. 73; Backer-Sommervogel.
Bibliothegue, T. VIII, col. 793.
4 ) S. R. C. 1739, Sum. n. 3, str. 23, § 17-19.
(infima), uczono początków języka łacińskiego i greckiego,
oraz czytano wybrane listy Cycerona i łatwiejsze utwory
poetyckie. W klasie drugiej, zwanej media grammaticae
(grammatica), kończono elementarny kurs gramatyki
łacińskiej, kontynuowano gramatykę grecką i czytano
Cycerona, Cezara i Owidjusza. Trzecia klasa zwała się
suprema classis grammaticae (syntaksa). Pogłębiano w niej
znajomość gramatyki łacińskiej, kończono grecką, a za lekturę
służyły listy Cycerona, poezje Owidjusza, Enejda Wergilego i
bajki Ezopa. W czwartej klasie „humanitatis” (poezja),
poświęcano wiele czasu praktycznym ćwiczeniom językowym,
stylistycznym, obfitej lekturze, zwłaszcza historyków
starożytnych. Ukoronowaniem szkoły średniej była klasa
wymowy, zwana rhetorica. Teoretyczne wykłady profesorów i
praktyczne ćwiczenia miały doprowadzić uczniów do ideału
szkoły humanistycznej, do doskonałej wymowy. We
wszystkich klasach uczono też religji, podając w klasach
najniższych wykład podstawowych prawd wiary św. (infima i
gramatyka), na podstawie katechizmu św. Piotra Kanizego; w
39