Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

1 ) Tak go zwie Niesiecki Kasper ks. T. J., Korona Polska, Lwów 1728, w
Przestrodze. Właściwy tytuł tego tomu brzmi: Herby i familie rycerskie tak w
Koronie iako y w W. X. Litewskiem.
którzy przybyli z nad Renu, t. j. z Tarnowskimi i
Melsztyńskimi, przejęli ich herb Leliwa a porzucili swój
starożytny, rodowy, Ogniwo. Lojalnie jednak dodaje Długosz,
że istnieją inni, którzy zaprzeczają, jakoby ród Leliwitów
przybył do Polski z nad Renu i stamtąd przyniósł do kraju herb
Leliwa. Herb ten, według ich twierdzenia, nadał im król Polski
Władysław Łokietek jako nagrodę za męstwo, którego dowody
dali w czasie, jakiejś zwycięskiej walki z Węgrami, stoczonej
wieczorem, w chwili, gdy gwiazda świeciła nad księżycem,
będącym na nowiu. Z upływem czasu wielu Leliwitów, z
pośród których szczególnie wybił się na czoło „niejaki
Spiczmerus”, otrzymało od Władysława Łokietka i Kazimierza
Wielkiego liczne nadania ziemi i urzędy. Założyli oni trzy
grody: Melsztyn, Tarnów i Jarosław a swą mądrością i
zapobiegliwością poczęli górować nad innymi magnatami
polskimi. 1 )
Jak widać z przytoczonej relacji Długosza, już za jego
czasów zarysowały się silnie dwie przeciwne sobie dążności:
jedna, wyprowadzająca Leliwitów wogóle, a Bobolów w
szczególności, z obcych krajów i uważająca ich w Polsce za
przybyszów, druga, broniąca ich czysto polskiego
pochodzenia. Przeciwieństwa te nigdy nie ustały, owszem
przepaść, dzieląca oba kierunki w pewnych okresach nawet się
pogłębiła. Jedni autorowie powtarzali niewolniczo za
Długoszem obydwie zanotowane przez niego wersje, inni
opowiadali się za jedną z nich, przyczem starali się wzmocnić
ją nowemi dowodami, inni wreszcie częściowo opierali się na
Długoszu a częściowo od niego odstępowali, tworząc nowe
koncepcje. Nie ulega wątpliwości, że Bobolowie już w XIV w.
byli w Polsce i pieczętowali się herbem Leliwa; stwierdzenie
jednak tego faktu, zagadnienia ich pochodzenia nie rozwiązuje.
By problem ten, nietyle rozstrzygnąć, ile choć w części
wyjaśnić, należy poddać pod dyskusję wszystkie momenty,
które go komplikują. A zatem trzeba zbadać początki herbów
261