Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

sobie rodów szlacheckich, który to proces trwał jeszcze w
pierwszej połowie wieku XIV, a więc wtedy, kiedy Leliwici
dopiero występowali na widowni. Skądinąd zresztą wiadomo, że
stare polskie rody żyły podówczas w zgodzie z obcemi nawet
herbami.
Mimo braku dowodów źródłowych twierdzenie
Orzechowskiego o „starodawności” rodu Leliwitów nie jest
pozbawione słuszności. Musieli oni istnieć w Polsce daleko
wcześniej, niż na to wskazują dokumenty. W XIV wieku
występują oni już jako ród silny, rozgałęziony i wybijają się na
czoło innych, starych rodów. Tego zjawiska nie można
tłumaczyć nagłem ich pojawieniem się w Polsce, przeciwnie
należy przyjąć, że ród Leliwitów już przynajmniej w XIII
wieku a może i wcześniej zakorzenił się na ziemi polskiej. Za
ich tubylczością, a przynajmniej za długoletniem bytowaniem
w Polsce zdaje się również przemawiać notatka Bielskiego, 1 )
który omawiając pod 1312 r. następstwa buntu, krakowskiego
wójta, Alberta, pisze, iż Albert był herbu Osorja, który przybył
z Czech do Polski i tak się rozpowszechnił „iż się też przeciwił
Toporom, ale po zdradzie Alberta, co żywo go porzuciło,
sromając się zań i do Leliwy się rzucili, dla niejakiego
podobieństwa herbu tego”. 2 ) Naogół przyjął się również
„etymologiczny” wywód Orzechowskiego, że słowo „leliwa”
jest pochodzenia słowiańskiego. Powtórzył go Kuropatnicki 3 ) i
Linde: 4 ) „Leliwa albo Hleliwa po słowiańsku: patrzwa sam.
Musiał być przodek herbu tego ktoś dzielny, w którym ludzie
w ostatnich przygodach tak się
1
) Bielski Marcin, Kronika Polska, wyd. Turowski, Sanok 1856, str.
367.
2
) W rzeczywistości podobieństwo niewielkie: Leliwa, księżyc na
nowiu a nad nim gwiazda; Osorja, koło od wozu, zamiast jednego dzwona
krzyż a na hełmie trzy strusie pióra. Za czeski herb, względnie morawski,
uważa Osorję Paprocki, Herby, str. 444; Małecki, Studja, T. II, str. 306.
3
) Kuropatnicki, Wiadomość.
4
) Linde Samuel Bogumił, Słownik języka polskiego, T. II, str.
617.
cieszyli: patrzwa sam, jeśli wybrnąć chcemy”. Piekosiński,
konsekwentnie do swej teorji „o dynastycznem pochodzeniu
270