Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

W marcu 1620 r. stanął na Ukrainie, wysłany przez
Turcję, patrjarcha jerozolimski, Teofanes. Uroczyście powitał
go hetman Konaszewicz i pozostawił mu eskortę złożoną z
1500 kozaków. 3 ) W tej niezbyt odpowiedniej swej godności
duchownej asyście, wyśliznąwszy się z pod opieki komisarza
królewskiego, Paczanowskiego, kreował Teofanes w Kijowie
metropolitę prawosławnego Boreckiego i pięciu władyków,
oraz okólnikiem z 16 sierpnia, oznajmił Rusi o wskrzeszeniu
hierarchji prawosławnej i wyklął biskupów unickich. Akt ten,
dokonany w tajemnicy przed rządem polskim, wprowadził
dwoistość hierarchji — unickiej i dyzunickiej.
Odjeżdżającego Teofanesa odprowadzili kozacy pod wodzą
Konaszewicza aż do granic Rzeczypospolitej, poczem na
zjeździe w Suchej Dubrowie obrali posłów w osobie
Konaszewicza i Ezechjela Kurcewicza i wysłali ich do króla
celem wymuszenia zatwierdzenia akcji Teofanesa.
Tymczasem unici podnieśli zarzut,
1 ) Hruszewski Michał, Historja Ukrainy—Rusi, T. VII, str. 398;
Lipiński Wacław, Stanisław Michał Krzyczewski, Z dziejów Ukrainy, Kijów
1912, str. 191—192.
2 ) Sobieski, Zygmunt III, str. 213—215; Lipiński, Krzyczewski, str.
191, 193; Jabłonowski, Kozaczyzna a legitymizm, Ateneum 1896, T. III, str.
253.
3 ) Sobieski, Zygmunt III, str. 213—215; Lipiński, Krzyczewski, str.
194; Chodynicki, Kościół prawosławny, str. 419—431.
4 ) Relacja nuncjusza de Torres z 1622 r. „O unitach i dyzunitach”,
zob. Rykaczewski, Relacje nuncjuszów apostolskich, Berlin—Poznań 1864,
T. II, str. 150—156.
5 ) Lipiński, Krzyczewski, str. 197.
że Teofanes jako agent turecki podburzał kozaków przeciw
Polsce, a dzieło to w dalszym ciągli prowadzą Borecki i
Smotrycki. Król, na żądanie unickiego metropolity Rudzkiego,
kazał obydwu uwięzić, a Lew Sapieha wytoczył im w Wilnie
proces o zdradę stanu. Sprawa jednak upadła wobec groźnej
postawy kozaków. 1 ) Daleko było jeszcze do uspokojenia
umysłów, ale walka toczyła się już tylko na papierze. 2 )
Wdzięczni kozakom za poparcie poczęli władycy wynosić ich
na bohaterów poświęcenia za wiarę ojców, czego jaskrawym
4 )
5 )
110