Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

nierzadko dosięgała okrutnie karząca ręka Jeremjego
Wiśniowieckiego, tak, że sam Chmielnicki ganił ich i karcił, za
zbyt nieostrożne i jawne łączenie się z buntem. 3 ) W czasie
bitwy pod Beresteczkiem (7. VII. 1651) zginął, znajdujący się
w obozie kozackim, patrjarcha jerozolimski, a do niewoli
dostał się poseł patrjarchy carogrodzkiego, biskup Koryncki,
który przywiózł Chmielnickiemu złotą szablę i „benedykcją
imieniem wszystkiej religiej greckiej.” 4 ) Od 1654 r., kiedy
Chmielnicki poddał się Moskwie, rolę, jaką dotychczas
spełniała hierarchja dyzunicka, przejęła Moskwa, by stać się
„obrońcą cerkwi prawosławnej” przed „uciskiem polskim.” 5 )
Tem samem dyzunja dostała się pod jarzmo moskiewskie,
hierarchja jej stała się czynnikiem podrzędnym, długoletnia jej
siejba na roli kozaczyzny, poza wyniszczeniem Zadnieprza i
ciosów zadanych katolicyzmowi, cerkwi przyniosła prawdziwą
i hańbiącą niewolę.
A żniwo śmierci, jakiego z tej siejby się doczekała, było
przerażająco obfite. Jakkolwiek kozaczyzna głosiła wojnę
przeciw
1
) Akt inkwizycji jeńców kozackich w Haliczu, Michałowski, Księga
pamiętn., n. 48, str. 91—94.
2
) Prochaska, W czasach Chmielniczyzny, Przegląd Powszechny
1918, T. 139, str. 578—580.
3
) Łoziński Władysław, Prawem i Lewem, Kraków 1904, str. 406;
Lipiński, Krzyczewski, str. 225—228.
4
) Tomkiewicz, Jeremi Wiśniowiecki, str. 373.
5
) Tomkiewicz, Cerkiew dyzunicka 1635—1795, str. 196-220.
unji i jezuitom, mimo to w swych barbarzyńskich zapędach nie
oszczędzała i łacinników. 1 ) Wskutek buntu Chmielnickiego
poniósł Kościół łaciński w ziemiach ruskich nieobliczalne
straty. Na całej widowni walk wszystkie prawie świątynie
katolickie i klasztory zburzone, legły w gruzy. Wszędzie, gdzie
kozacy brali górę, obrządek łaciński i jego wyznawców srodze
prześladowano. Odbudowany przez Jeremjego Wiśniowieckiego
kościół i klasztor w Łubniach, zrujnowali kozacy i spalili (9. VI.
1648) a 24 osiadłych przy nim Bernardynów w pień wycięli. 2 )
Sprawozdania współczesne roją się od prawdziwie hjobowych
121