Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

Niesiecki zbagatelizował wywody Orzechowskiego o
swojskości Leliwy, 1 ) przeciwnie Paprocki, który w „Gnieździe
cnoty” bronił nadreńskiego jej pochodzenia, w „Herbach”
zachwiał się pod wpływem Orzechowskiego i zawiesił swój
sąd w tej sprawie. 2 ) Stwierdzić należy, że w rozprawie
Orzechowskiego nie brak zapatrywań słusznych, które należy
przyjąć, mimo to nie wszystkie przytoczone przez niego
dowody, mają siłę przekonywującą. Żałować najpierw wypada,
że nie wskazał na jakichto „starodawnych przywilejach
polskich i ruskich” opiera swe twierdzenie o starożytności i
autochtonności Leliwitów. Przywilejów tych nie posiadał i nie
mógł posiadać. Najstarsze wzmianki źródłowe o Leliwitach,
jak to wykazano wyżej, zjawiają się dopiero w XIV wieku; na
te czasy przypada również początek wzrostu znaczenia tego
rodu, przejawiającego się w dostępowaniu wysokich nawet
godności w państwie. 3 ) Nie wzmocniłoby również tego
dowodu powołanie się na tych obrońców swojskości Leliwy, o
których nadmienia Długosz, bo ci żyli w XV a w najlepszym
razie w XIV wieku, wobec czego ich świadectwo nie byłoby
bardziej starożytne od znanych nam już dokumentów z XIV
wieku. Milczą również kroniki o „panach Leliwa za onych
Bolesławów wielkich”. Niewiele też wart
1 ) Niesiecki, Korona, T. III, str. 67.
2 ) „Ale Orzechowski on sławny historyk, to o tym herbie powiedał,
że Leliwa jest klejnot polski, co samo nazwisko o nim świadczy, że to słowo
słowiańskie jest Leliwa: o czem ja tu dysputować nie chcę...” Paprocki,
Herby, str. 376.
3 ) Wysokie godności w krakowskiem i ziemiach ruskich, o których
pisze Orzechowski, piastowali Leliwici dopiero od wieku XIV, a zwłaszcza
XV. Sprawa ta pozostaje w ścisłym związku z poparciem królowej Jadwigi
przez Leliwitów Tarnowskich i Melsztyńskich, zob. Maciejewska Wanda,
Jadwiga królowa polska, Kraków 1934, str. 94, 139, 147.
dowód ze zgody i przyjaźni, jaka, zdaniem Orzechowskiego,
panowała między Leliwą a innemi staremi herbami polskiemi,
ściślej mówiąc między Leliwitami a innemi rodami. Argumentacja
ta bowiem zakrawa na anachronizm, gdyż ekskluzywizm rodowy i
herbowy, jakiemu ulegała szlachta w XVI wieku, przenosi na
czasy tworzenia się, wewnętrznego krzepnięcia i zamykania się w
269