Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

z Wołoszy, dowodzonymi przez Ferencza Serpina, zapuszczali
głęboko zagony na Wołyń i Polesie. 2 ) Rozpoczęły się znów
orgje rozpasanego barbarzyństwa, w których szczególnie
odznaczyły się watahy Antoniego Zielenieckiego i Popeńki,
zwane powszechnie, od imienia swego wodza, „Antoninami”.
3
) Dopuszczano się gwałtów i okrucieństw na Żydach,
rabowano dwory szlachty katolickiej i z największą
zawziętością mordowano katolików, bez względu na płeć, wiek
i przynależność społeczną.
4 ) Młodziutkiego Jana
Łukaszewicza, później kapłana Towarzystwa Jezusowego,
schowali rodzice na wsi, w domu
1
) S. R. C. 1739, Sum. n. 3, str. 29, § 62; n. 4, str. 35, 39, § 22, 44.
2
) Kochowski, Climacter secundus, str. 217; Kubala, Wojna Brand.,
str. 158―193, 351.
3
) S. R. C. 1739, Sum. n. 4, str. 52—53, § 135; Ogólnie wspomina o
tem Hist. Coll. Pinsc. S. I. 1656—1657, A. S. I. Lith. 40, k. 138.
4
) S. R. C. 1739, Sum. n. 4, str. 35—41, § 16—20, 25, 34—36, 51.
przychylnej im rodziny schizmatyckiej, a sami kryli się po lasach.
Kwaterujący we wsi kozacy łatwo przekonali się, że Łukaszewicz
jest katolikiem i groźbami a nawet rózgami usiłowali skłonić
chłopca do odstępstwa od wiary. Schwytaną jego matkę dręczyli
również i ciągnęli do chrztu z ręki popa. 1 ) W oczach księcia
Czartoryskiego shańbili jego żonę i zabili wraz z dziećmi, poczem
jego samego przecięli piłą. Przerażeni ludzie kryli się po lasach,
inni, by się nie zdradzić strzygli głowy według mody kozackiej,
zostawiając jedynie kosmyk włosów, t. zw. „osełedec”. Że
podwładnym Chmielnickiego rzeczywiście chodziło o wytępienie
unji i jej obrońców, świadczy o tem fakt, że szlachta pińska
doprowadzona do ostatecznej ruiny, wysłała do Chmielnickiego
swych delegatów w osobach marszałka Łukasza Jelskiego i
stolnika Adama Spytka Brzeskiego, którzy w imieniu powiatu
poddali się całkowicie pod jego władzę i 20 czerwca 1657 r.
złożyli przysięgę, w której orzekli, że: „Wiary zaś tak
prawosławnej greckiej, jako i rzymskiej katolickiej... my i
potomkowie nasi bronić będziemy. Unję i insze obce wiary
wykorzeniać powinniśmy jednostajnie ze wszystką bracią, nie
żądając w powiecie naszym takowym dusz chrześcijańskich
140