Błogosławiony ANDRZEJ BOBOLA Towarzystwa Jezusowego. Życie

2
) Prochaska Antoni, Święty Jozafat Kuncewicz a polityk litewski,
Przegląd Powsz. 1923, T. 160, str. 121—135; Susza-Martinov, Vita B.
Josaphat Kuncewicii, Parisiis 1865, str. 81—91; Meletius Smotriscius,
Bruxellis 1864, str. 23—25; Guépin Alphonse, Un Apôtre de 1’union des
églises au XVII siecle, T. I—II, Paris—Poitiers 1897.
3
) Sobieski, Zygmunt III, str. 244—246; Tomkiewicz, Cerkiew
dyzunicka l. cit.
4
) Tomkiewicz, l. cit.
5
) Tomkiewicz, Jeremi Wiśniowiecki, str. 334.
6
) Lipiński, Krzyczewski, str. 198; Tomkiewicz, Cerkiew dyzunicka
1635-1795. Przegląd Pow. 1934, T. 201, str. 196—220.
Podobne, choć bez udziału kozaków ukrainnych, walki
toczyły się w wieku XVII i na Rusi Czerwonej o tron władyczy
przemyski. 1 ) Zaznaczyć jednak należy, że i w cerkwi
dyzunickiej istniała w tym czasie słaba i niepoparta żadną siłą
moralną czy fizyczną, ale szlachetna dążność do reformy
stosunków, przez centralizację władzy w rękach metropolity
kijowskiego i pozbawienie wpływu na zarząd cerkwi bractw
stauropigjalnych i rozhukanej kozaczyzny. Przedstawicielem
tego zdrowego kierunku był lojalny wobec państwa,
pozostający pod silnym wpływem kultury zachodniej,
metropolita Piotr Mohyła, wrogiem zaś jego zdecydowanym
był osobisty i ideowy przeciwnik Mohyły, Izajasz Kopiński. W
nierównej walce nie sprostał Mohyła swemu wrogowi,
opartemu o szaszki kozackie, Kopińskiemu, co więcej,
pomawiany o zdradę prawosławia, zaprzedanie się Rzymowi i
zmowę z rządem Rzpltej na zgubę schizmy i zamianę
wszystkich cerkwi na kościoły, niczego nie dokonał i
umierając w styczniu 1647 r., ustąpił swego miejsca,
człowiekowi ideowo zbliżonemu do Kopińskiego, Sylwestrowi
Kossowowi. 2 )
6. — Opisane powyżej wypadki były tylko pomrukami i
zwiastunami złowrogiej i niszczycielskiej burzy, nadciągającej
z nieubłaganą koniecznością. Wskutek nagromadzenia się na
Zadnieprzu żywiołów swawolnych, niezdrowych stosunków
społecznych, wzmożonej agitacji duchowieństwa dyzunickiego
i niezdecydowanej postawy rządu Rzpltej wobec roszczeń
schizmatyków i uzbrojonych tysięcy kozactwa, nurtowało
116