HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

ijgestaan door een onervaren scriba. In tekst X r. 14 schreef ze zelf de afscheidswoorden,
hier niet.
r. 4: Voor ejleva" = ejlaiva" zie BGU II 624 r. 7.
r. 5: eij" thºn eujsevbeian tou' naou' Souvcou: Het woord eujsevbeia betekent letterlijk
'plichtsgetrouwheid' of 'vroomheid', dus de uitdrukking in de tekst wijst eerder op een
vrijwillige bijdrage dan op een verplichte taks. De uitgevers denken echter eerder aan een
onregelmatige belasting geheven bij speciale aangelegenheden zoals belangrijke feesten 311 .
Ik stel me wel de vraag waarom Herennia twijfelt om te betalen als het om een verplichte en
niet een vrijwillige belasting gaat.
r. 6: In de loop van de Grieks-Romeinse periode vestigden zich heel wat verschillende
nationaliteiten in de Fajoem-oase die de streek herleidden tot een moeilijk te overziene
mengelmoes van cultusvormen en religieuze gemeenschappen 312 . Niettemin bleef de
traditioneel Egyptische godheid Sobek (Dem. śbk, Gr. Sou'co") - traditioneel voorgesteld met
een krokodilhoofd 313 - de belangrijkste god van het Fajoem 314 . Zijn cultus kende overigens
ook buiten het Fajoem een aanzienlijke verspreiding 315 . Natuurlijk waren er wel variaties in
de naam van Sobek van plaats tot plaats 316 , maar die verklaart de Egyptische theologie als
verschillende zielen van éénzelfde Souchos 317 . De grote populariteit van de krokodilgod
Souchos in de Fajoem-oase is gemakkelijk te verklaren. Het Fajoem was bijzonder rijk aan
moerassen en kleine meertjes en daar kwam de krokodil - die vrees en ontzag inboezemde
als sterkste en gevaarlijkste dier - veelvuldig in voor 318 .
r. 6: Het zou bijzonder interessant te weten waar deze naou' Souvcou te situeren valt, want
dan kunnen we de woonplaats van Herennia bepalen. De expressie komt echter in geen
enkele andere papyrus precies op dezelfde manier voor en het lijstje van de bekende
heiligdommen voor Souchos (en niet voor een variant van de godheid, cf. supra), is lang 319 :
Arsinoë (pp. 26-27: Souciei'on), Euhemeria (p. 85: Souciei'on), Hawara (naam onbekend, p.
311
J.W.B. BARNS - H.I.BELL - B.R.REES (1959), in P. Mert. II 63, pp. 41-42; J.L. WHITE (1986), p. 141. Voor
een overzicht van de grote verscheidenheid aan belastingen die geheven werden in Romeins Egypte, van wie ze
moest betalen en hoeveel en van het systeem van belastingophaling, cf. N. LEWIS (1983), pp. 159-176.
312
W.J.R. RÜBSAM (1974), p. 12.
313
Cf. A. VON LIEVEN, art. Sobek, in NP XI (2001), kol. 663.
314
W.J.R. RÜBSAM (1974), p. 227. Ieder dorp van betekenis in de Fajoem-oase had wel een tempel of een
bijzondere vereringsplaats voor de krokodilgod. Cf. W.J.R. RÜBSAM (1973), p. 15.
315
Cf. A. VON LIEVEN, art. Sobek, in NP XI (2001), kol. 663.
316
W.J.R. RÜBSAM (1974), pp. 16-17, 228. Een lange lijst van deze namen in W.J.R. RÜBSAM (1974), p. 17.
317
W.J.R. RÜBSAM (1974), pp. 16-17. Cf. ook P. DILS (1999), p. 121.
318
W.J.R. RÜBSAM (1974), pp. 14-15.
319
De paginanummers verwijzen naar het werk van W.J.R. RÜBSAM (1974).
111