HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

3.5.4 Was Pompeius Niger een exponent van de vroege
romanisering?
Kunnen we Pompeius Niger, de eerste legioenveteraan uit de chora, als iemand
beschouwen die de romanisering binnenbracht in het Egyptische binnenland? Eerst bekijken
we wat de moderne vorsers ons over veteranen en romanisering in vroeg-Romeins Egypte
kunnen leren. Daarna onderzoeken we in welke onderzoeksstroming het geval van
Pompeius Niger het best past.
3.5.4.1 Romanisering door veteranen in vroeg-Romeins Egypte?
In zijn studie over soldaten en veteranen in eerste-eeuws Oxyrhynchus beschouwt
Whitehorne niet zozeer de Alexandrijnen met Romeins burgerrecht dan wel de militairen als
essentieel voor de langzame romanisering van de Egyptische chora 664 .
Mitthof geeft toe dat de veteranen enkele elementen van de Romeinse cultuur overnamen.
We zien dat vooral in de naamgeving. Bij hun indiensttreding namen de peregrini een
Latijnse naam aan en gaven doorgaans ook Latijnse namen aan hun kinderen. Zelfs
vrouwen droegen in grote aantallen een Latijns nomen en soms zelfs een Latijns gentilicium
en cognomen. Verder werden ook sommige juridische documenten in het Latijn opgesteld
(cf. vooral de geboorteakten) en zien we hier en daar het Romeins recht zijn intrede doen 665 .
Maar Mitthof betwijfelt of dit alles een teken van acculturatie is. Het gebruik van Latijnse
namen gebeurde vooral voor prestigedoeleinden. De Latijnse taal wordt door veteranen van
Egyptische herkomst en hun familieleden nooit in privé-context gebruikt. Romeinse cultuur
en taal worden volgens Mitthof enkel dan benut, wanneer de veteranen hun sociale status
wilden benadrukken, wanneer de heersende macht nabij was of wanneer het omwille van
rechtszekerheid noodzakelijk was. Overname van Romeinse elementen bleef steeds
doelgericht en er was nooit sprake van echte acculturatie. Wat betreft hun culturele identiteit
bleven de militaire families sterk verbonden met de Grieks-Egyptische omgeving 666 .
663
Zowel J. KRÜGER (1990), p. 83 als S. DARIS (2000), p. 215 dateren tekst II nog in 114/133 n. C. Dat is
onjuist. Cf. de gegevens bij de uitgave van tekst II.
664
J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 546. Meer precies gaat het volgens Whitehorne bij de 'katalysatoren' van de
romanisering vooral om drie categorieën: Romeinse auxilia-soldaten van Greco-Egyptische achtergrond, servi
Caesaris of vrijgelatenen van Romeinse officieren. Het lijkt me evident dat men ook Egyptische veteranen van het
legioen (i.c. Pompeius Niger) bij deze categorie mag onderbrengen.
665
F. MITTHOF (2000), p. 391.
185