HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

enkel de tria nomina, in VI.2-3 wordt het cognomen niet meer vermeld, maar vermeldt Niger
wel dat hij een op rust gestelde soldaat is. Blijkbaar gebruikt Niger in de loop van de jaren
zijn cognomen minder en minder. Een andere vaststelling is dat Niger in zijn correspondentie
met de autoriteiten (en dus niet in een contract met een privé-persoon zoals in tekst V)
steeds vermeldt dat hij een op rust gestelde soldaat is, vermoedelijk omdat hij hen wil
herinneren aan bepaalde privileges waarop een legioensoldaat in theorie aanspraak kan
maken (cf. 2.5.1.3.3). In privé-correspondentie ten slotte wordt Pompeius door familieleden
of verwanten steeds aangesproken met zijn nomen (tekst VIII-XII). In de bijlage vind je een
lijst met alle manieren waarop de naam Pompeius Niger voorkomt in het archief.
2.5.2.3.1 Een uitzonderlijke veteraan?
Om verschillende redenen wordt Niger in moderne studies een uitzonderlijke veteraan
genoemd.
a) Rekrutering van een Egyptenaar voor de legioenen
Algemeen wordt aangenomen dat door de Gnomon van de Idios Logos (BGU V 1210) § 55
aan aigyptioi de toegang tot het legioen ontzegd was. Pompeius Niger was echter een
Egyptenaar (en maakte dus deel uit van de aigyptioi, cf. deel 2.5.1.1) die dienst deed in de
legioenen. We behandelen de problemen omtrent origo en rekrutering van legioensoldaten in
de tijd van Pompeius Niger meer uitgebreid in deel 3.5.2. De conclusie daar zal zijn is dat er
wél een legale basis was voor inschrijving van personen van Egyptische afkomst in de
legioenen én dat er enkele parallelle situaties te vinden zijn in de opschriften, maar dat het
geenszins mogelijk is te zeggen of de situatie van Pompeius regelmatig voorkwam in de
vroege keizertijd.
b) Burgerrechtsverlening aan een legioensoldaat en zijn kinderen ná de legerdienst
Pompeius Niger was geen Romeins burger tijdens zijn legerdienst bij de legioenen, die,
zoals men in bijna ieder historisch werk kan lezen, nochtans uitsluitend voorbehouden waren
voor burgers 490 . Dankzij tekst IV.A.3-5/B.3-6 491 weten we immers dat Niger in maart-juni 45 n.
490 In een standaardwerk over Romeins Egypte: N. LEWIS (1983), pp. 27-28. Cf. ook H. DE KUYFFER (1989), p.
348; A. DE PRAETERE (2001), p. 1. J.E.G. WHITEHORNE (1988), p. 447 stelt het wat minder scherp (wat zeer
begrijpelijk is, aangezien zijn artikel precies over Pompeius Niger gaat). Volgens hem kregen legioensoldaten uit
de klasse der peregrini normaal gezien het burgerrecht bij inschrijving in het legioen, want in het legioen dienden
enkel Romeinse burgers. R. ALSTON (1995), p. 20, p. 216 n. 23 (iv) is ook iets genuanceerder, maar niet
voldoende. Hij stelt dat in theorie alle legioensoldaten burgers waren vóór hun inschrijving in de legioenen. Aan
Egyptenaren was het niet toegestaan om dienst te doen in de legioenen. De realiteit was echter anders. Er zijn
145