HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

Tekst B. Verso
Census van Pompeius.
Commentaar:
r. A.1/B.2: Pompeia Nigra is een dochter van Pompeius Niger 173 . Het is interessant dat ook
zij de tribusnaam Pollia krijgt, omdat het mogelijk duidt op het insluiten van volwassen
vrouwen in het totaal van de Romeinse burgers op de censuslijsten vanaf de tijd van
Augustus 174 . Bovendien is de aanduiding van de tribus het formele bewijs van Romeins
burgerschap 175 . Deze dochter van Pompeius Niger is dus een Romeins burgeres. Voor een
uitgebreide uiteenzetting over de kinderen van Pompeius Niger, cf. deel 2.5.2.4.1 en 2.5.2.5.
Cf. ook de stamboom in bijlage.
r. A.3-5/B.3-6: Prof. Vandorpe maakte me er attent op dat het woord esse op deze regel,
waarvan de lezing zeker is (cf. de foto in PSI XI Tav. 5), heel belangrijk is: zonder het
werkwoord zou men immers kunnen denken dat donatos enkel op filios betrekking heeft en
dan zouden we niet met zekerheid kunnen zeggen dat Pompeius Niger het burgerrecht pas
na zijn afzwaai uit het leger zou hebben ontvangen. Maar de lezing esse is zeker en donatos
heeft dus betrekking zowel op se als filios, de beide onderwerpen van de infinitiefzin ingeleid
door professus. Pompeius Niger en zijn kinderen hebben dus het Romeins burgerrecht
verkregen in maart-juni 45. Met de toevoeging van deze tekst aan het archief kan de
hypothese van Mirkovic opgeborgen worden, die op basis van onomastische criteria dacht
dat Pompeius zijn burgerrecht bij de inschrijving in het legioen verkregen had van de officier
die voor de inschrijving bevoegd was 176 .
r. A.3-5/B.3-6: De verlening door de keizer van het burgerrecht moet volgens Rathbone één
van de dovma (sic) zijn die in VII.30 vermeld worden 177 (cf. ook de comm. bij VII.30).
172
In de vertaling van deze Latijnse papyrus hebben we de Latijnse schrijfwijze behouden van deze naam. Elders
wordt steeds de Griekse schrijfwijze met omikron gebruikt.
173 D. RATHBONE (2001), p. 105. Hoewel F. BURKHALTER (1993), pp. 147-149 en D. RATHBONE (2001), pp.
99-113 een verschillende opvatting hebben over de precieze betekenis en bedoeling van tekst IV (cf. 3.1.3), zijn
ze het er wel over eens dat het vrouwelijke personage op r. A.1/B.2. de dochter is van Pompeius Niger. De
hypothese van J.E.G. WHITEHORNE (1988), p. 448, die dacht dat het om de vrouw van Niger ging, kan nu
afgewezen worden op basis van de nieuwe lezing op r. A.1/B.2, cf. F. BURKHALTER (1993), p. 148 en D.
RATHBONE (2001), p. 101. Op IV.B.2 lezen we immers [L(ucia)] Pompeia, dochter van Lucius, … . Zij is dus een
dochter van de declarant en niet de echtgenote.
174
D. RATHBONE (2001), p. 112.
175
G.M. PARASSOGLOU (1970), p. 92.
176
M. MIRKOVIC (1986), p. 751.
177
D. RATHBONE (2001), p. 106.
68