HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

3.5.2.2 Belangrijke methodologische opmerking
Welk bewijsmateriaal hebben we voor de concrete gang van zaken bij de rekrutering van
legioensoldaten in de eerste eeuw?
Private documentatie op papyrus levert meestal weinig op, want soldaten en veteranen
vermelden er nooit hun origo. In sommige gevallen (o.a. bij Pompeius Niger) kunnen we een
hoge waarschijnlijkheidsgraad opbouwen aan de hand van de woonplaats van de ouders of
de plaats waar erfgoederen zich bevinden. Onomastische criteria zijn slechts in uitzonderijke
gevallen van nut, want in soldatenmilieus nemen Egyptenaren vaak Latijnse namen aan 632
(en wordt hun Egyptische afkomst onherkenbaar). De moderne vorsers richtten zich in de
eerste plaats op de opschriften. Voor de vroege keizertijd zijn dat vooral CIL III 6627 en BGU
IV 1083. Graag had ik bij de vorming van de soms verregaande conclusies op grond van
deze opschriften door moderne auteurs enkele ernstige vraagtekens geplaatst.
In totaal is van 30 v. C. tot 69 n. C. van 63 633 legioensoldaten de origo bekend. Maken wij nu
even een eenvoudige schatting van het aantal legioensoldaten in Egypte gedurende deze
honderd jaar. Een legerdienst in de legioenen duurde ongeveer 25 jaar voor legioensoldaten
in deze periode, in feite in de beginperiode nog iets korter 634 . Rekening houdend met het feit
dat in de eerste vijftig jaar van de beschouwde periode drie legioenen in Egypte waren en
daarna twee en het totale aantal soldaten in een legioen in Egypte op 5280 schattend,
komen we met De Kuyffer 635 tot de volgende optelsom:
30 v. C - ca. 23 n. C. = 5280 x 3 (legioenen) x 2 (periodes van 25 jaar) = 31680
ca. 23 n. C - 69 n. C. = 5280 x 2 (legioenen) x 2 (periodes van 25 jaar) = 21120
Totaal: 52800 legioensoldaten
Hoeveel soldaten het einde van de normale diensttijd bereikten is natuurlijk heel moeilijk te
zeggen. Wesch-Klein denkt aan een kleine 50% 636 . De berekening van 52800 recruten voor
de legioenen is dus een absoluut minimum. Om echter geen fouten te maken tegen de leer
632 F. MITTHOF (2000), pp. 378-379 n. 3 met literatuurverwijzingen.
633 Wanneer men tenminste de communis opinio volgt en aanneemt dat CIL III 6627 uit de periode van Augustus
of Tiberius stamt en niet uit de Flavische tijd, zoals R. ALSTON (1995), pp. 29-31 vermoedt. Dan zouden er nog
veel minder legioensoldaten zijn van wie de origo in deze periode bekend is. Voor de communis opinio, cf. o.a. D.
KENNEDY (1985), p. 157 (en de literatuurverwijzingen in n. 11); M. MIRKOVIC (1986), p. 750; H. DE KUYFFER
(1989), p. 286 n. 6. De beste lijst van alle legioensoldaten waarvan de origo bekend is in de periode 30 v. C.-69 n.
C. (en de enige mij bekende die ook Pompeius Niger in de lijst opneemt) is die van H. DE KUYFFER (1989), pp.
259-261.
634 G. WESCH-KLEIN (1998), p. 182 n. 14.
635 Hij gebruikt dezelfde telwijze als wij en houdt ook geen rekening met het aantal tijdens de legerdienst
gestorven soldaten, maar wendt deze methode wel aan voor de berekening van het aantal rekruten in andere
periodes. Cf. H. DE KUYFFER (1989), p. 285.
636 G. WESCH-KLEIN (1998), p. 184.
179