HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

VII.9-10). De afstamming die hij zelf aangeeft is fictief 468 . Alexandrijnen die Romeins burger
werden, behielden na ontvangst van de civitas romana liefst hun eigen naam en die van hun
vader. Bovendien bleven ze ook steeds hun Alexandrijnse tribus en demotikon vermelden.
Bij Romeinse veteranen van Egyptische origine vinden we echter, net als bij Pompeius
Niger, geregeld een fictieve afstamming 469 . Het is ook bekend dat Egyptische
legioensoldaten een nieuw Latijns cognomen kregen, dat gemakkelijker uit te spreken en
meer acceptabel was voor de Romeinse officieren. Voorbeelden zijn: Gemellus, Niger,
Saturninus en Valens 470 .
c) De tribus Pollia
Dat is niet alles wat we uit de naam van Pompeius Niger kunnen afleiden m.b.t. zijn afkomst.
Romeinse burgers hadden drie namen, het praenomen, het nomen gentilicium en het
cognomen. Verder werd de naam van de vader vermeld. De naam van de tribus wordt
toegevoegd aan de naam van een man als bewijs van zijn Romeins burgerschap. Ze verwijst
naar de naam van het kiesdistrict waartoe de Romein behoorde en is erfelijk. Na het
cognomen geven de Romeinse burgers ook hun origo weer. Dit is de naam van de stad of
provincie waar ze geboren zijn 471 . Passen we dit toe op de wijze waarop Niger zijn naam
weergeeft, dan zien we dat in officiële documenten zijn tria nomina inderdaad verschijnen,
evenals zijn afstamming en ook de naam van zijn tribus, nl. Pollia (de vermelding van zijn
tribus vinden we in III.5-6, VII.3, VII.28 en VII.49). Zijn origo vinden we nergens terug. Ik ga
even wat dieper in op deze tribus Pollia.
Op grafstèles, in papyri en zelfs in enkele militaire diploma’s treft men de tribus Pollia wel
vaker aan. In andere bronnen vindt men de aanduiding castris als origo. In enkele gevallen
worden tribus Pollia en origo castris gecombineerd. Het is niet zeker of er een relatie bestaat
tussen tribus Pollia en origo castris 472 . Bij Pompeius Niger treffen we de tribus Pollia
inderdaad aan, maar niet de origo castris.
468 Pompeius Niger is lang niet de enige die een fictieve afstamming kreeg. Cf. T. MOMMSEN, apud J.F.
GILLIAM (1971), p. 40 en de soldaten vermeld in CIL III 6627. De hypothese van J.F. GILLIAM (1971), pp. 40-41,
die tekst IV en tekst II nog niet kende en die het niet onmogelijk achtte dat Lucius Pompeius Niger de zoon was
van een zekere Lucius Pompeius Syrus, kan definitief opgeborgen worden.
469 J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 546; F. MITTHOF (2000), p. 403 noemt het één van de argumenten
waardoor de peregrijnse afkomst van Niger aangetoond wordt.
470 J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 546. Uit dit alles stelt J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 547 volgende
vuistregel op. Wanneer je een Grieks cognomen in de bronnen tegenkomt, gaat het om vrijgelatenen of
Alexandrijnse Romeinen, vooral als ze de nomina Iulius of Claudius dragen (of Antonius in de vroegste periode).
Romeinen met een ander nomen en daarbij of een Romeinse afstamming of een Latijns cognomen, zijn eerder
Greco-Egyptische soldaten die na hun legerdienst het burgerrecht verkregen. Pompeius Niger behoort dus tot de
tweede klasse.
471 A. DEPRAETERE (2001), p. 91.
472 A. DEPRAETERE (2001), pp. 91-92.
141