HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

2.5.2.2 De legerdienst van Pompeius Niger
De datum van de indiensttreding van Lucius Pompeius Niger wordt nergens in het archief
vermeld. Wat we wel weten is dat hij in 44 n. C. op rust gesteld werd door het leger 486 . Indien
we een diensttijd van 25 jaar (cf. deel 2.5.1.2) vooropstellen en met Burkhalter 487 aannemen
dat soldaten waarschijnlijk op negentienjarige leeftijd in dienst traden, kunnen we dus
veronderstellen dat Niger in 19 n. C. in militaire dienst trad en rond 1 v. C. geboren werd.
Van de twaalf bekende papyri zijn er twee papyri bewaard uit de tijd dat Niger in dienst was
in het leger, nl. tekst I en II. In de eerste duidt hij zich aan zoals we dit zou verwachten, met
vermelding van zijn legioen en centurie (I.2-5) 488 . In de andere papyrus betitelt hij zichzelf als
'vroegere Neilos, nu Polemarchos'.
Het archief licht ons niet in over specifieke taken van Pompeius Niger tijdens zijn kwarteeuw
legerdienst, maar die zullen weinig verschillen van het hierboven geschetste beeld van een
doorsnee legioensoldaat van Legio XXII Deiotariana (cf. deel 2.5.1.2).
2.5.2.3 Pompeius Niger als veteraan
Veteraan worden was lang niet voor iedere soldaat weggelegd. Wesch-Klein schat het aantal
veteranen dat het einde van hun legerdienst levend bereikte op een kleine vijftig procent 489 .
Twaalf van de vijftien teksten (III-VII en VIII-XV) van het archief komen uit de tijd na de
opruststelling van Niger door het leger. Het is dan ook deze periode (44-64 n.C.) uit het leven
van Pompeius Niger die we het best kennen.
In deze papyri duidt Pompeius Niger zich niet altijd op dezelfde manier aan. In III.5-7 (vlak na
zijn afzwaai van het leger) verschijnt zijn meest volledige titulatuur: Lucius Pompeius Niger,
zoon van Lucius, van de tribus Pollia, van de op rust gestelde soldaten van het
tweeëntwintigste legioen. In VII.2-4 (ook geen cognomen), VII.27-29 en VII.48-50 (ook geen
cognomen) wordt niet meer aangegeven tot welk legioen hij behoorde. In V.1 verschijnen
486
Tekst IV.A.3-5/B.3-6 leert ons dat Niger tussen maart en juni 45 het Romeins burgerrecht ontving. Op 29
augustus 44 duidt Niger zichzelf aan als (tekst III r. 4-7): Loukivou Pomphivou Loukivou uiJou' fulï(h'") áPíoïlïlïiva
tw'n ajpolelumevnwn stratiwtw'n ejk th'" deáutíevr(a") kaiº eijkosth'" leágew'nío". J.E.G.
WHITEHORNE (1988), p. 447 denkt dat deze zin moet begrepen worden als “one of those who had completed
their service in 44 but were still waiting for their discharge to be finalised“. Inderdaad, ajpolelumevnwn is een ander
woord dan ajpolusivmou. Dat laatste vinden we terug in de papyri van een latere datum dan tekst III, nl. tekst V.3
en tekst VII.3-4, VII.29 en VII.50. Pompeius Niger voltooide dus naar alle waarschijnlijkheid zijn legerdienst in 44
en verkreeg in 45 pas het burgerrecht. Het is bekend dat het proces van verlening van burgerrecht meerdere
maanden aansleepte. Cf. J.E.G. WHITEHORNE (1988), p. 447.
487
F. BURKHALTER (1993), p. 148. G.R. WATSON (1969), p. 134 denkt aan achttien á negentien jaar.
488
Uit het feit dat Pompeius Niger hier al de tria nomina draagt (de typisch Romeinse wijze van naamgeving),
mag niet geconcludeerd worden dat hij ook al Romeins burger was. Hij verkreeg de tria nomina bij zijn opname in
het legioen, maar de civitas romana pas bij zijn opruststelling door het leger.
489
G. WESCH-KLEIN (1998), p. 184. Een zoveelste waarschuwing tegen de idealisering van het leven in de
Oudheid.
144