HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

de Romeinse periode de dhmovsia meestal ten laste zijn van de huurder-schuldeiser 149 . Wij
volgen hem hierin.
r. 27: Dankzij de clausule cwriº" diastolh'" kaiº prosklhvsew" zijn er heel wat minder
administratieve en juridische stappen nodig voor Didyme om de eigendom in bezit te krijgen
indien Pompeius Niger de overeenkomst niet nakomt. Zo zal ze niet moeten wachten op de
diastolhv. Dit is een officiële overhandiging door de strateeg van een dwangbevel tot
betaling door Pompeius Niger, een stap die ze enkel kan ondernemen via de archidikastes.
Bovendien zal ze Pompeius Niger ook niet moeten dagvaarden (provsklhsi") 150 .
r. 30: Toºn dameiou'kon is een hapax. De uitgever denkt aan een schuldeiser die juridisch
gezien aan dezelfde kant staat van Didyme en die, bijvoorbeeld bij haar overlijden, de lening
terug kan innen. Het contract is immers geldig voor Didyme en diegenen die samen met haar
leven 151 .
H.I. BELL (1941), p. 35 denkt, in tegenstelling tot Scherer, dat toºn dameiou'kon wel op
Pompeius Niger kan slaan. De grammaticale constructie laat dit echter niet toe: indien toºn
dameiou'kon en thºn Diduvmhn tegenover elkaar staan als kredietnemer en ontlener, dan
verwacht je proº" thºn Diduvmhn mhdeº proº" toºn dameiou'kon. Bovendien is het onduidelijk
waarom de scriba dan niet opteert voor toºn Louvkion i.p.v. toºn dameiou'kon 152 .
Anderen verbeteren dameiou'kon tot daneiakovn maar laten een vertaling achterwege 153 . LSJ
leert ons dat daneiakov" als adjectief ("concerning loans") bekend is uit de rechtscodices van
Justinianus. Volgens de DDBDP wordt deze term in geen enkele papyrus vermeld. Via de
WörterListe 154 vond ik dat het adjectief verschijnt in P. Oxy. LXIII 4394 r. 253 (494-500 n. C.)
en P. Oxy. LXIII 4397 r. 49, 59, 70, 76, 86, 174, 190 (545 n. C.). De term heeft hier dezelfde
betekenis als in de rechtscodices. Het woord daneiakov" werd dus blijkbaar in de Byzantijnse
tijd zowel door Justinianus als in de papyri wel eens gebruikt, maar aangezien het woord
geen enkele keer voorkomt in een bron vóór het jaar 494 v. C. en aangezien een adjectief
met de betekenis "betreffende een lening" hier totaal niet op zijn plaats is, wijs ik de
hypothese om dameiou'kon tot daneiakovn te verbeteren van de hand.
Besluitend lijkt het me nodeloos om op basis van ons huidig bronnenmateriaal nog verdere
hypotheses te formuleren. In de vertaling zal je dan ook een vraagteken terugvinden op de
149
J. SCHERER (1939), in P. Fouad 44, pp. 116-117, opm. bij r. 15.
150
J. SCHERER (1939), in P. Fouad 44, p. 117, opm. bij r. 27.
151
Voor deze visie en de moeilijkheden bij alternatieve visies op toºn dameiou'kon, cf. J. SCHERER (1939), in P.
Fouad 44, pp. 117-118, opm. bij r. 30.
152
J. SCHERER (1939), in P. Fouad 44, p. 117, opm. bij r. 30.
153
Voor de referenties, cf. supra, kritisch apparaat.
61