HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

de sigma van klïhvïásíewá"í moeten dus nog twee letters volgen en niet één zoals Kühnert
voorstelt. Ik stel voor om de twee ontbrekende letters na klïhïásíewá"í aan te vullen tot
klïhvïásíewá"í átoíº.
r. 8: Er zijn beduidend meer gevallen bekend waar veteranen als crediteur optreden dan als
debiteur 145 . In tekst III is Pompeius Niger echter schuldenaar. Waar veteranen krediet
opnemen mag het volgens Wierschowski niet gezien worden als uitdrukking van
economische nood (uitzonderingen zijn altijd mogelijk), maar als investeringsleningen voor
nieuwe projecten. Zo leent in BGU II 578 een veteraan 2000 drachmen tegen de
gebruikelijke rente van 12% en hij geeft aan dat hij die lening nog in de loop van het jaar zal
terugbetalen. Wierschowski ziet ook tekst III in deze context van steun voor financiële
projecten voor veteranen, maar geeft wel toe dat het om een relatief klein bedrag gaat (400
drachmen). Zoals ik straks contra Whitehorne zal argumenteren, weten we niet waartoe dit
bedrag van Pompeius Niger diende en of het een onmiddellijke functie had (cf. deel 3.5.1).
r. 9: Kühnert verwijst voor de herstelling (cf. supra, kritisch apparaat) in deze regel naar P.
Oxy. XII 1471 146 . Hij doelt op de passage op r. 13-14 van deze laatste papyrus: ajrgurivou
Sebastou' nomivsmato" dracmaº".
r. 14: Kühnert denkt dat hier geen andere mogelijkheid is dan volgende herstelling : átriva
kaiº devka ajpoº mhnoº" Síebastou'. Het getal triva kaiº devka is volgens hem het enige getal
dat hierin past omdat er plaats is voor 10 à 11 letters 147 . Ik vraag me af waar hij die zekerheid
haalt. Waarom is eJptakaivdeka of ojktwkaivdeka uitgesloten? Bovendien waren alle andere
leningen die soldaten en veteranen in eerste-eeuws Oxyrhynchus aangingen, leningen van
korte termijn 148 .
r. 15-17: Het is eigenlijk onzeker ten laste van wie de taksen (de dhmovsia) waren, aangezien
er zowel voorbeelden zijn van contracten waar de huurder-schuldeiser ze betaalt als waar de
verhuurder-schuldenaar ze betaalt. De uitgever schrijft thºn Diduvmhn in de lacune omdat in
145
L. WIERSCHOWSKI (1984), p. 98; B. TENGER (1993), p. 196. Enerzijds was de vraag naar leningen groot
omdat het aantal belastingen dat geheven werd in de traditioneel agrarische en niet-monetaire Egyptische
economie in deze periode groeide. Cf. J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 550. Anderzijds waren de veteranen
dankzij hun afscheidspremie en het geld dat ze tijdens de legerdienst gespaard hadden de geschikte personen
om de inwoners krediet te verschaffen. Cf. L. WIERSCHOWSKI (1984), p. 97; B. TENGER (1993), p. 197. B.
TENGER (1993), p. 166 merkt wel op dat veteranen minder vaak als crediteur optreden dan tijdens hun diensttijd.
Dat kan je verklaren door het feit dat veteranen hun geld wel in onroerende konden investeren en soldaten niet
(cf. comm. bij tekst I r. 1).
146
H. KÜHNERT (1965), p. 26 n. 3.
147
H. KÜHNERT (1965), p. 26 n. 3.
148
J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 551.
60