HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

uren in de vier windrichtingen opgesomd worden) en hij geeft zelf de afgeronde waarden
aan van zijn bezittingen in Oxyrhynchus. Vooral op dit laatste punt verschilt de aangifte
fundamenteel van een kat& oijkivan ajpografhv. We vinden in de ajpografaiv nooit een
schatting van bezittingen, terwijl Nicolet in zijn behandeling van de Romeinse census
aangeeft dat dit het meest essentiële deel was van een republikeinse censusaangifte 594 . Ten
slotte bevestigt de lezing census Pom[pei -- op de verso van de papyrus door
Pintaudi/Rathbone dat tekst IV een Romeinse censusaangifte voor een census van
Romeinse burgers is 595 .
De vraag is nu voor welke census van Romeinse burgers tekst IV een aangifte is.
Opmerkelijk is dat tekst IV tot de regering van Diocletianus het enige document is dat een
aangifte kan zijn voor een census voor Romeinse burgers. Dit versterkt de hypothese dat er
geen parallel censussysteem voor Romeinse burgers bestaat dat gekoppeld is aan de
veertienjaarlijkse provinciale census, want anders hadden we ongetwijfeld meer Romeinse
censusaangiftes op papyrus gevonden van gepensioneerde veteranen in de chora 596 . We
hebben hier dus met een document te maken dat verwijst naar een speciale gebeurtenis. In
de tijdsspanne tussen 45 en 54 597 kan die enkel maar teruggaan op de wereldwijde census
van Romeinse burgers van keizer Claudius, die (geheel toevallig) in hetzelfde jaar als de
provinciale census van Egypte plaatsgreep 598 . Meteen wordt het belang van tekst IV
duidelijk: het geeft ons een uniek inzicht in de vorm van een censusaangifte in traditioneelrepublikeinse
stijl 599 .
594
Cf. C. NICOLET (1976), p. 97. Het had immers een fiscale (gaf aan hoeveel belastingen de persoon in kwestie
moet betalen), militaire (wees de plaats aan in het leger) en een politieke (bepaalt zijn plaats in de comitia
centuriata) functie. Van die drie functies bleef ten tijde van Niger nog weinig over; de census was in grote mate
een antiquarische en propagandistische bedoening geworden. Het is daarentegen wel goed mogelijk dat de
eeuwenoude vorm - en het antiquarische en propagandistische karakter van de census versterkt deze hypothese
alleen maar - bewaard werd in de wereldwijde census voor Romeinse burgers van Claudius en terug te vinden is
in tekst IV.
595
D. RATHBONE (2001), p. 111.
596
Cf. ook D. RATHBONE (2001), p. 111.
597
Cf. de uitgave van tekst IV, onder technische gegevens, datering.
598
D. RATHBONE (2001), p. 111. Cf. ook ibidem, n. 53, waarin hij aangeeft waarom Claudius precies in 47/8 een
wereldwijde census organiseerde.
172