HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

tijdens de legerdienst van de soldaten geboren waren 435 . Het conubiumrecht is het recht om
eenmalig een matrimonium iustum 436 aan te gaan met een peregrina (d.i een niet-Romeinse
vrouw), zodat de kinderen Romeinse burgers konden worden 437 .
Pompeius Niger was weliswaar een veteraan van de legioenen, maar zijn situatie komt
opmerkelijk goed overeen met die van een auxiliaveteraan. Hij was geen Romeins burger
tijdens zijn legerdienst en hijzelf en zijn kinderen kregen na zijn legerdienst de civitas
romana. Dit zijn precies twee van de drie privileges die een soldaat van de auxiliatroepen
vanaf keizer Claudius 438 tot in de tweede eeuw ook kreeg 439 . Deze opvallende gelijkenis van
de situatie van Pompeius Niger met die van de auxiliaveteranen leidt ons ertoe te
onderzoeken of legioenveteranen ook het ius conubii verkregen. Bovendien is het voor de
status van Nigers huwelijk, zijn echtgenote en zijn kinderen belangrijk om te weten of hij het
conubiumrecht bezat (cf. deel 2.5.2.4).
a) De communis opinio en mijn bezwaren
De communis opinio denkt dat legioensoldaten geen ius conubii verkregen 440 . Aangezien er
heel weinig diplomata van legioenveteranen gevonden zijn 441 , concludeert men dat
legioensoldaten in normale omstandigheden geen militaire diploma's kregen en de privileges
die in de militaire diploma's vermeld worden bijgevolg niet aan legioenveteranen verleend
werden 442 . Bij deze redenering heb ik ernstige bedenkingen.
435
Voor deze drie privileges van de auxiliasoldaten, cf. G.R. WATSON (1969), pp. 136-137.
436
Cf. hiervoor A. DE PRAETERE (2001), pp. 8-15, vooral pp. 8, 12-13.
437
R. ALSTON (1995), p. 58.
438
Het is precies in de regeerperiode van keizer Claudius dat Pompeius Niger het burgerrecht kreeg. We weten
met zekerheid dat het burgerrecht en het conubiumrecht ten tijde van keizer Claudius op regelmatige basis aan
veteranen van de auxiliatroepen geschonken werd. Of dit ook al gebeurde vóór Claudius is onzeker. Uit
opschriften blijkt in ieder geval dat de veteranen uit de tijd vóór Claudius nog steeds peregrini waren. Het oudste
teruggevonden militaire diploma dateert van 11 december 52. Aangenomen wordt dan ook dat Claudius (41-54)
de eerste was die de schenking van de civitas romana en het ius conubii aan auxiliaveteranen officieel vastlegde.
Cf. A. DE PRAETERE (2001), p. 51; S.A. PHANG (2001), p. 53 (cf. ook p. 57).
439
De moderne onderzoekers verschillen wat betreft de precieze einddatum van de keizerlijke schenking van de
civitas liberorum . G.R. WATSON (1969), p. 136 (rond 140 n. C.); J.E.G. WHITEHORNE (1988), p. 445 (144 n.
C.); R. ALSTON (1995), p. 215 n. 23 en S.A. PHANG (2001), p. 57 (140 n. C.); A. DE PRAETERE (2001), p. 57
(ten vroegste tijdens Trajanus' regering). De precieze einddatum speelt hier weinig rol; duidelijk is dat in de
periode van Pompeius Niger de auxiliasoldaten deze privileges nog kregen.
440
M. MIRKOVIC (1986), pp. 170-171; H. DE KUYFFER (1989), p. 348; S.A. PHANG (2001), p. 61 n. 25 citeert
zowat alle specialisten die er zich de voorbije decennia mee bezighielden en die er deze mening op na houden.
Phang zelf twijfelt. Cf. S.A. PHANG (2001), p. 74: "The question of the legionaries' conubium and civitas
liberorum remains open."
441
S.A. PHANG (2001), p. 69.
442
R. ALSTON (1995), p. 215 n. 23 (i). Vgl. A. DE PRAETERE (2001), p. 50: "De soldaten van alle eenheden van
het Romeins leger, behalve de legioen-soldaten, konden na hun legerdienst aanspraak maken op de civitas en
het conubium." Cf. ook H. DE KUYFFER (1989), p. 348.
135