HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

2.5.1.3 Privileges van soldaten en veteranen
De laatste twintig jaar verschenen heel wat studies over dit onderwerp, vooral van Duitse
vorsers 413 . We geven de informatie die relevant is voor ons archief in een samenvatting
weer, waarbij we ook enkele originele argumentaties zullen geven.
2.5.1.3.1 Privileges, rechten en plichten
Na hun afzwaai verkregen legioenveteranen een aantal privileges, die de legerdienst
aantrekkelijker moesten maken. Ze werden verleend door de keizer (cf. ook tekst XV r.10) en
gingen terug op algemene edicten of werden ten persoonlijke titel verleend. De privileges
konden op ieder moment weer ingetrokken worden 414 . Ten eerste verkregen de veteranen de
praemia militiae, een geldsom of een stuk grond 415 . In Egypte is bijna uitsluitend sprake van
een geldsom of missio nummaria 416 . Legioensoldaten verkregen 3000 denarii, in de tijd van
Pompeius Niger ongeveer gelijk aan 12000 drachmen 417 . Verder verkregen veteranen een
reeks voorrechten op juridisch, sociaal en economisch vlak 418 . De belangrijkste van deze
privileges waren het Romeins burgerrecht en het ius conubii, waarvan we zeker weten dat de
auxiliaveteranen ze verkregen. In het volgende punt gaan we dieper in op de vraag of ook
legioenveteranen (zoals bv. Pompeius Niger) deze laatste twee voorrechten konden
ontvangen. Eerst bespreken we de overige privileges in wat meer detail.
Romeinse veteranen moesten enkel verantwoording afleggen bij de epistrateeg en de
prefect. Lokale ambtenaren hadden gelimiteerde of helemaal geen jurisdictie over hen 419 .
Bovendien hadden Romeinse burgers overal in het rijk recht op de appellatio ad Caesarem,
413 Over de diplomata militaria en over de privileges van veteranen in het algemeen werd in oktober 1984 te
Passau een colloquium gehouden. De referaten werden gepubliceerd onder leiding van W. ECK en H. WOLFF in
Heer und Integrationspolitik, Keulen-Wenen, 1986 (Passauer Historische Forschungen 2). De
doctoraatsverhandeling van H. DE KUYFFER (1989) heeft al deze verzamelde studies verwerkt en biedt een
goede status quaestionis en een uitvoerige bibliografie. Toch ontbreekt volgens F. MITTHOF (2000), p. 378 n. 1
nog steeds een diepgaande behandeling van de sociale geschiedenis van Romeinse soldaten en veteranen in
Egypte. Het bronnenmateriaal noemt hij overvloedig, maar in zijn reconstructie en verwerking heel moeilijk en in
vele gevallen aan een herziening toe. R. ALSTON (1995) krijgt het verwijt in zijn sociaalhistorische deel qua
vraagstelling en bronnenmateriaal zich teveel op Karanis te focussen en te weinig aandacht te hebben voor het
geheel. Cf. F. MITTHOF (2000), p. 393 n. 62.
414 H. DE KUYFFER (1989), p. 345; F. MITTHOF (2000), p. 387.
415 A. DE PRAETERE (2001), p. 24.
416 F. MITTHOF (2000), p. 385. Deze missio nummaria werd door Augustus ingevoerd. Cf. G. WESCH-
KLEIN (1998), p. 185.
417 N. LEWIS (1983), p. 21; B. TENGER (1993), p. 166; G. WESCH-KLEIN (1998), p. 185.
418 H. DE KUYFFER (1989), p. 345; R. ALSTON (1995), pp. 61-63; F. MITTHOF (2000), p. 387; A. DE
PRAETERE (2001), p. 24. Een lijst van relevante primaire bronnen in F. MITTHOF (2000), p. 387 n. 39 (teksten
XIII-XV worden uitdrukkelijk vermeld)
419 J.E.G. WHITEHORNE (1990), p. 544, 547; R. ALSTON (1995), p. 61.
132