HET ARCHIEF VAN LUCIUS POMPEIUS NIGER - E-thesis

Het is interessant om het standaardschema van een sugcwvrhsi" 128 te vergelijken met de
formulering in tekst III. Men begint met een plechtige aanspreking van de archidikastes in de
datief, die in onze papyrus echter gedeeltelijk verloren is gegaan (r. 1-2), waarna de partijen
volgen in de vorm paraº tou' dei'no" kaiº paraº tou' dei'no" (bij ons r. 3-7). Daarna volgt
het werkwoord sugcwrei'n (waarvan de naam van het document is afgeleid), dat een
onderlinge overeenkomst uitdrukt. Het werkwoord kan zowel in het meervoud als in het
enkelvoud voorkomen en zowel in de eerste (r. 7: Sugcwrou'mïeïn) als in de derde persoon. In
de zin met dit werkwoord komt dan de eigenlijke inhoud van de overeenkomst (r. 7-18; wat
verder nog in onze tekst volgt zijn bijkomende bepalingen). Soms, maar niet noodzakelijk,
gaat een korter of langer verslag van de aan de overeenkomst ten grondslag liggende feiten
of motieven vooraf aan het eigenlijke contract (bij ons niet het geval). De datum staat
nagenoeg altijd op het einde van het document (r. 33-34). In heel wat sugcwrhvsei" staat
tussen het einde van de eigenlijke overeenkomst en de datum het woordje ajxiou'men (r. 32).
Handtekeningen vind je in de periode na Augustus nergens terug in dit soort documenten.
Dit is ook bij ons niet zo. Een aantekening van een ambtenaar ter legalisering van een
sugcwvrhsi" schijnt niet verplicht geweest te zijn.
Stilistisch lijkt het alsof beide partijen het ontwerp van het document voorlegden aan het
gerecht, wat men vooral uit de openingsformule zou denken 129 . Toch werden deze
sugcwrhvsei" niet door Niger en Didyme zelf opgesteld (en dan louter ter ondertekening aan
de gerechtsbureaus voorgelegd). De bijna identieke stijl van alle sugcwrhvsei" duidt op
vervaardiging door een ambtenaar 130 .
Alle sugcwrhvsei" werden in Alexandrië afgesloten 131 . In het merendeel van de gevallen zal
minstens één van de partijen in de hoofdstad woonachtig zijn geweest. Toch zijn hier enkele
uitzonderingen op, zoals SB III 6611 en P. Oxy. XIX 2236. Blijkbaar is dit ook het geval met
tekst III (Pompeius Niger woonde in de Arsinoïtesgouw maar reisde voor zakenbelangen
naar Oxyrhynchus, cf. deel 2.5.2.3.2). In dit geval, zo stelt Wolff, moet er een bijzondere
aanleiding zijn geweest 132 . In het geval van Niger is die bijzondere aanleiding m.i. dat hij
tijdens zijn legerdienst in het kamp van Nikopolis, vlakbij Alexandrië, gewend geraakt was
aan het systeem van de sugcwrhvsei" (cf. ook de sugcwvrhsi" waarnaar verwezen wordt in
tekst I) en dat hij er daarom ook een beroep bleef op doen.
128
Men vindt dit terug in H.J. WOLFF (1978), pp. 93-94. Het standaardschema bleef hetzelfde gedurende de drie
eeuwen (27 v. C. - midden derde eeuw n. C.) waarin sugcwrhvsei" voorkomen.
129
Tw'/
dei'ni iJerei' ajrcidikasth/ ' ktl. paraº tou' dei'no" kaiº paraº tou' dei'no". Sugcwrei' of sugcwrou'si
ktl. Cf. ook de zinssnede ajxiou'men op het eind. Cf. L. MITTEIS - U. WILCKEN (1912), p. 66.
130
L. MITTEIS - U. WILCKEN (1912), pp. 66-67.
131 H.J. WOLFF (1978), p. 95.
132 H.J. WOLFF (1978), p. 95.
57