Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

het klinisch-neurologisch onderzoek. Kan de klinische hersendood in de toekomst
bij dergelijke patiënten niet vastgesteld worden? Kunnen deze patiënten niet als
orgaandonor worden geëffectueerd omdat de klinische hersendood niet volgens
het hersendood protocol kan worden vastgesteld? Noch de Gezondheidsraad
(1996) in de beschrijving van het hersendoodprotocol, noch de Nederlandse
Transplantatie Vereniging/eBO (1997) in haar protocol geven hierop antwoord.
De Commissie van de Gezondheidsraad geeft wel aan dat in geval van een iatrogeen
barbituraatcoma de klinische hersendood niet kan worden vastgesteld omdat
aan twee van de drie pijlers) waaronder het klinisch neurologisch onderzoek en de
aanvullende onderzoekingen niet kan worden voldaan. Wanneer door lokaal
oogletsel of uitgebreide verwondingen aan het aangezicht het klinisch neurologisch
onderzoek niet conform de richtlijnen uitgevoerd kan worden} 'wordt evenmin
aan de criteria voor de drie pijlers voldaan. In dezelfde lijn redenerend impliceert
dit in de onderhavige situatie dat de klinische hersendood niet kan worden
vastgesteld, ook al wordt aan alle andere voorwaarden van klinische hersendood
voldaan en is er sprake van een iso-elektrisch elektro-enfalogram of ontbrekende
flow bij de angiografie. Hierdoor zouden bruikbare orgaandonoren verloren kunnen
gaan, omdat men bij de hersendoodvaststelling wettelijk vast behoort te houden
aan het hersendoodprotocol. Het enige dat conform de huidige richtlijnen
dan mogelijk is de behandeling te staken vanwege de infauste prognose.
Duidelijk uit de vals-negatieve bevindingen is dat het vaststellen van de klinische
hersendood in alle geval1en en altijd een optelsom behoort te zijn. Op basis
van een enkele test mag nooit de klinische hersendood worden vastgesteld} het zal
altijd de combinatie van testen zijn. ''''el kan men vraagtekens zetten bij de keuze
van de criteria. 'Vaarom bepaalde functies niet getest hoeven te worden is niet
duidelijk. Zo geeft de Gezondheidsraad in haar rapport (1996) aan dat: "Eell
gestoorde telllpemtlwrreglliatie, eell gestoorde bloeddrukreglliatie of !tet bestaall 1'011
diabetes illsipidlls zijll I'oor de ill dit protocol bedoelde diagllose '!terselldood' lIiet
vereist". Helaas geeft zij niet aan waarom dit niet vereist is) ondanks het feit dat alle
drie de functies hersen(stam)fllncties zijn.
lènslottc zijn er ziektebeelden bekend waarbij in het ziektebeloop een situatie
kan ontstaan die sterk gelijkt op de situatie van klinische hersendood. Dit kan een
verradelijke valkuil voor de medicus-practicus zijn) en de angst versterken bij
leken dat de hersendood niet altijd dood betekent. Deze situatie is beschreven bij
ziekten zoals het lvIi lier Fisher syndrome (hersenstam encefalitis)194 j cncefalitis
195 j syndroom van Guillain-Barré 196 ; rabiës 197 en demyeliniserende poliradiculoneuropathie
l98 . In veel gevallen herstelden de patiënten vrijwel volledig van
de tekenen van klinische hersendood. Uit deze gevallen blijkt dat het strikt navolgen
van de criteria voor het vaststellen van de klinisch hersendood van essentieel
belang is. Men kan zelfs over levensbelang spreken. Desondanks is het aannemelijk
dat tussen 1960 en heden patiënten doodverklaard zijn op basis van de klinische
hersendood die dit niet waren enkel omdat de ziekten waaraan zij leden tot een
102 HOOFDSTUK 3