Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

3 Het uitzenden van informatie naar andere organen.
Deze basisfunctie kan getest worden bij klinische observatie. Afwezigheid van met
name hersenstamfuncties.
Volgens de Commissie is een mens overleden indien de functie van de gehele
hersenen onherstelbaar verloren is gegaan, wat te bewijzen is door de afwezigheid
van spontane potentiaalschommelingen of reactie op externe prikkels in het
elektro-encefalogram, afwezigheid van motorische reactie op externe prikkels van
hersenen en hersenzenuwen, geen spontane ademhaling, afwezige temperatuuren
bloeddrukregulatie. Patiënten met een centrale lichaamstemperatuur onder
35°C, patiënten onder invloed van met name barbituraten mogen niet op basis
van deze criteria worden doodverklaard en ook voor jonge kinderen gelden de
criteria niet in deze context. Onduidelijk is het vereiste van uitval van temperatuurregulatie.
Uitval van temperatuurregulatie leidt vrijwel altijd tot poikilothermie.
Poikilothermie zou dus het bewijs vormen voor klinische hersendood,
maar de Commissie stelt eveneens als eis dat de lichaamstemperatuur hoger moet
zijn dan 35 oC, wat elkaar tegenwerkt. Dus als deze eis dwingend zou zijn geweest
zou men bij de vaststelling van klinische hersendood de patiënt eerst moeten laten
atkoelen tot omgevingstemperatuur, als bewijs van poikilothermie, om hem
vervolgens op te wannen tot boven 35°C om aan de andere criteria toe te kunnen
komen. Ook de afwezigheid van bloeddrukregulatie staat niet verder gedefinieerd.
Onder welke waarde is er sprake van uitval? En wat als de hypotensie uitbleef?
Verklaarde men de betreffende patiënt dan niet hersendood?
In 1976 geeft één van de leden van de Commissie doodscriteria van de Gezondheidsraad,
Storm van Leeuwen op persoonlijke titel zijn commentaar op het
verschenen rapport. Hij schrijft dat: "De lIoodzaak zic" bezig te "olldell lIIet doodscriteria
olltstolld met de opkomst mil de O1gaalltrmlsplalltatie" ell als redenen zich te
beraden over de doodscriteria bij potelltiële otgaalldolloreu: (1) De beoordeli1lg vall
vitale funeties zoals ademhaling e.d. kmI bij pote1ltiële dOllors zeer moeilijk zijn. In de
lIIeeste gel'allell zijll lIallleiijk deze fl/llcties ge"eel of gedeeltelijk ol'etgellolllell door
kllllstlllatige. (2) Het ogellblik lVaarop de dood is illgetredell, lIIoet zo spoedig 1110gelijk
vastgesteld worden omdat liet bij eell dode moeilijk is organen zoals liart en1lierell
lallge tijd ill goede cOllditie te "olldell". Verder geeft hij als reden: "DiklVijls kost "et
echter zeer vee/moeite en inspanning om de nieren in deze periode redelijk;11 fUlletie
te houden. Het zou dan ook 1'n1l vee/ betekenis Zijll i1ldien er criteria waren waarmee
de allIIlogelijkheid I'all "erstell'all hersellfllllctie slleller I'astgesteld kali wordelI."
Storm van Leeuwen doet in zijn artikel het voorstel de observatieperiode van zes
naar twee uur terug te brengen. Dit laatste is pas bij het laatste advies van de
Gezondheidsraad in november 1996 doorgevoerd, sterker nog, de observatieperiode
is hier terug gebracht op klinische observatie en een iso-elektrisch elektroencefalogram.
Duidelijk uit het artikel van Storm van Leeuwen is echter wel dat
men zich ook in Nederland bij het opstellen van de criteria voor het vaststellen van
de hersendood vooral heeft laten leiden door de gedachten vanuit de transplanta-
70 HOOFDSTUK 2