Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

de organen van de patiënt' is mijn inziens ongepast en respectloos, ondanks het
uiteindelijke goede doel. Het doen van voorbereidend onderzoek door hulpyerleners
die niet betrokken zijn bij de behandeling van de patiënt is onjuist handelen,
tenzij het behandelend team de patiënt nog slechts als potentiële orgaandonor ziet
en bereid is tot op orgaandonatie voorbereidende handelingen over te gaan. Hoe
zal een lid van het Teu moeten reageren als door een familielid naast het bed
gevraagd wordt waarop het afgenomen bloed onderzocht zal worden, als het behandelend
team zich nog in zet voor het leven van de patiënt?
Als tweede taak heeft het Teu het verkrijgen van toestemming van de familieleden
voor orgaandonatie. Het is de taak van de behandelend arts om de eerste contacten
met de familie te leggen, maar) zo schrijven de auteurs, het Teu moet klaarstaan
om het verzoek om orgaandonatie over te nemen. Zij schrijven: "A special
tedil/iq/le is lIecessory for gettillgfomily cOllsellt". Het klinkt 'gekunsteld' dat er een
techniek nodig is om toestemming te krijgen van de familieleden. "Tile aim of tlle
illterview is ta secure the dallatiall" schrijven zij.1vIet de eerder geciteerde taak van
het Teu om van 'potentiële donoren werkelijke donoren te maken) komen dergelijke
uitspraken in eerste instantie ongepast en zelfs manipulatief over, in de zin dat
een weigering door familieleden niet zonder meer gerespecteerd wordt. Dat dit
laatste werkelijk zo is wordt duidelijk uit het artikel van Gómez-Marinero et al.
(1996). Welke redenen hebben familieleden tot weigeren van orgaanuitname bij
hun klinisch hersendode familielid? De auteurs noemen er tien. De eerste reden is
dat de overledene bij leven aangegeven heeft geen postmortale orgaandonor te
willen zijn. Uit respect voor de wil van de overledene geven de familieleden geen
toestemming. De auteurs geven als bedenkelijke kanttekening dat de: ':.tr/lth ofthe
dalIar's wishes should always be illvestigated". Hoe zij dit willen doen is mij onduidelijk,
en het lijkt mij niet getuigen van respect jegens de familieleden om hen niet
op hun woord te vertrouwen. Ten tweede kan de familie, of kunnen sommige familieleden
bezwaar hebben tegen orgaanuitname, zonder dat de wil van de overledene
in ogenschouw wordt genomen. Een bedenkelijk advies geven de auteurs bij
de benadering van dergelijke familieleden: "Negl/ti,'e!y millded members of the
fl/mily sl/O/lld, if possible, be separated from the rest of the fami/y". De auteurs deinzen
er niet voor terug om sturing en beïnvloeding toe te passen om weigerende
familieleden 'over de streep te halen'. Zo adviseren zij dat de vraagstellers zich
moeten beroepen op "reciprocnl solidarity", hetgeen mijn inziens meer een argument
is voor iemand om bij leven te overdenken dan dat het een argument is om
weigerende familieleden te overtuigen. Als derde reden geven zij ontevredenheid
met het systeem van gezondheidszorg of met individuele hulpverleners. Ook hier
adviseren de auteurs weer tot sturing ("The patiellts who need the organs are Ilot the
mllse of the problem, .. "). Of een dergelijke beïnvloeding tot oplossing van het
onyrcdcgeyoel zal leiden lijkt mij onaannemelijk. De vierde reden is gelegen in het
niet-begrijpen van het concept van klinische hersendood. Een duidelijke uitleg
over dit verschijnsel kan tot beter begrip leiden. De vijfde reden is gelegen in het
370 H 0 0 F 0 S TUK I I