Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

meeste organen die bij transplantatie worden gebruikt. Nu is hersendood altijd
een zeldzaam verschijnsel geweest en wordt zij door de verbeterde medische
hulpverlening en veranderde sociaal demografische omstandigheden in de meeste
westerse landen de laatste 15 jaar steeds zeldzamer, waardoor steeds minder
organen van hersen dode orgaandonoren beschikbaar komen. Mede als gevolg
daarvan is het tekort aan organen voor transplantatie groter geworden.
De non-heart-beating donoren zijn doodverklaard na een bloedcirculatie-/
ademhalingsstilstand. Van deze overledenen worden in Nederland momenteel
alleen weefsels en op bescheiden schaal nieren verkregen. In andere landen
worden ook levers en pancreas van non-heart-beating donoren verkregen en
experimenteert men met transplantatie van harten die na een bloedcirculatie stilstand
(na verbloeding) zijn uitgenomen.
Er is veel aandacht voor de ontvangers van de donororganen. Het afstaan van
organen na de dood is iets dat veelvuldig als vanzelfsprekend wordt voorgesteld.
Slogans als 'geven doet leven' en 'donor worden, dat doe je voor elkaae zijn overbe­
kend. Ook in de politiek zien sommigen orgaandonatie als een vanzelfsprekende
zaak. Zo deed de voormalige CDA-politicus lansink in dit verband de later als wat
ongelukkig gekwalificeerde uitspraak "Wij zijll lIiet vnll ollszelf, wij Zijll vnll elknnr':
Maar is postmortale orgaandonatie zo vanzelfsprekend? Is het wel een daad
waarin alleen waarden als weldoen, menslievendheid en altruïsme de boventoon
voeren?
De praktijk van postmortale orgaandonatie is opvallend onderbelicht in de
discussie over transplantatiegeneeskunde. Het doel van dit proefschrift is dit deel
van de transplantatiegeneeskunde nader te onderzoeken.
2 UITGANGSPUNTEN
Het proces van postmortale orgaandonatie, zoals beschreven in deze studie, is te
verdelen in de volgende elementen:
1 Het vaststellen van de dood bij de mens vanuit het perspectief van
orgaandonatie.
2 Het mededelen van het (aanstaande) overlijden aan de naasten van de patiënt.
3 Het verrichten van op orgaandonatie voorbereidende handelingen bij
stervenden en overledenen.
4 Het verrichten van orgaanpreserverende handelingen bij stervenden en
overledenen.
5 Het verkrijgen van toestemming voor het verrichten van de onder
3 en 4 genoemde handelingen en voor de orgaanuitname.
6 De mogelijkheid van afscheid nemen door de naasten van de patiënt.
7 De orgaanuitname.
14 INLEIDING