Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

3 Irreversibele en onbehandelbare veranderingen?
Het is dus niet vreemd dat het toedienen van de hierboven beschreven hypothalamus-
en schildklierhormonen bij klinisch hersendode patiënten een dramatisch
effect op de samentrekbaarheid van hart en de bloeddruk en hierdoor op de
cardiovasculaire stabiliteit heeft. Onder anderen de Japanse onderzoekers
Yoshioka et al. (1986), Iwai et al. (1989) en Washida et al. (1992) hebben aangetoond
dat hersendode patiënten door de toediening van het hormoon vasopressine
(al dan niet in combinatie met andere middelen, zoals epinefrine) langere tijd
hemodynamisch stabiel te houden zijn 215 • Yoshioka et al. (1986) konden door de
gecombineerde toediening van vasopressine en epinefrine klinisch hersendode
patiënten lange tijd hemodynamisch stabiel houden. Eén patiënt 54 dagen (range
6 patiënten 9,5 - 54 dagen). De toediening van alleen een antidiuretische dosis
vasopressine naast epinefrine had als resultaat dat de hersen dode patiënt binnen
afzienbare tijd zodanig hemodynamisch instabiel raakte dat dit resulteerde in een
circulatiestilstand. Alle patiënten die een hogere, bloeddrukverhogende dosis vasopressine
in combinatie met epinefrine kregen waren voor onbepaalde tijd hemodynamisch
stabiel te houden (Iwai et al., 1989; Nagareda et al., 1993). Ook de
combinatie het schildklierhormoon T3 en vasopressine gaf dit effect (Washida et
al., 1992). Deze 'behandeling' leidde eveneens tot betere orgaan functie bij de
ontvanger na orgaanuitname (Blaine et al., 1984; Novitzky et al., 1987a; Novitzky,
1997; MacLean & Dunning, 1997; Timek et al., 1998). Orlowski & Spees (1993)
zagen niet alleen een betere hemodynamische stabiliteit bij de hersendode orgaandonor
door de toediening van T4, maar eveneens een betere overleving van het
donororgaan bij de ontvanger. Novitzky & Cooper (1988a) zagen na toediening
van T3 een sterke verbetering van het metabolisme bij klinisch hersendode patiënten.
Cooper et al. (1988) zagen een verbetering van de hartspierfunctie door de
toediening van T3', insu1ine en cortisol en een verbetering van het metabolisme
door de toediening van T3. Uit deze analyse valt het volgende te concluderen: 011behalldeld
zal het cardiOl'asCl/laire dysfllllctiollerell bij klillische herselldood Sllel
leidelI tot eell ollbelwlldeibare circt/latiestilstalld. Het lijkt aallllemelijk dat door relatief
I'oor de hal/d liggeIlde imellsive care-maatregelell de oorzakelI Vatl de illstabi/itiet
(voor lallgere tijd?) op te heffeIl zijII. [11 Nederlalld past me/l deze maatregelellmeestal
niet toe.
Als de toediening van verschillende stoffen inderdaad zal leiden tot een (langdurige)
hemodynamische stabilitiet, dan is de stellingname dat na het vaststellen van
de klinische hersendood altijd binnen afzienbare tijd een circlliatiestilstand zal
volgen zeer waarschijnlijk obsoleet geworden. Dat men de idee had en nog steeds
heeft dat een klinisch hersendode patiënt altijd een irreversibele circlliatiestilstand
krijgt, ondanks optimale therapie is een self-fllifilling prophecy, omdat in de
meeste gevallen niet langdurig doorbehandeld wordt met de toediening van onder
andere hypothalamus- en schildklierhormonen. Een 'onvermijdelijke' circulatiestilstand
is alleen onvermijdelijk als men dit toelaat. Verder worden in Nederland
113