Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

Over het beëindigen van intensieve behandeling, en met name kunstmatige
beademing is de laatste jaren regelmatig geschreven 356 . Heffner et al. (1997) onderzochten
in wat voor soort medische tijdschriften voornamelijk over 'end-oflife-issues'
wordt gepubliceerd. Het bleek dat in tijdschriften op het gebied van
intensive care.:..geneeskunde en pulmonologie aanmerkelijk meer artikelen over
deze materie verschenen dan bijvoorbeeld in tijdschriften met betrekking tot oncologie,
cardiologie en nefrologie. Blijkbaar realiseert men zich hier dat de successen
van met name de 'high-tech-intensive care-geneeskunde' ook hun donkere
kant hebben. Bij het staken van behandeling bij een patiënt op een intensive careafdeling
zijn twee aspecten van groot belang. In de eerste plaats de technische
aspecten van het proces van staken van behandeling en in de tweede plaats de
emotionele support voor de patiënt, diens familieleden en hulpverleners. Het is
met name het staken van de kunstmatige beademing en de daarop volgende verwijdering
van de endotracheale tube die als belastend worden ervaren door patiënt,
familieleden en hulpverleners. Ik zal mij verder alleen richten op het staken
van kunstmatige beademing, daar dit handelen aanleiding geeft voor het sterven
van de hier besproken categorie NHBD.
d Het beëilldigell vall illtellsieve behalldelillg bij eell wilsbekwame patiëllt
op de intensive care, met name het staken van de kUIJstmatige beademing,
de praktijk
"SllOrtlles, ofbreath is a partiCl/larl)' terrif)'illg s)'lIIptom" 357.
"D)'illg people are frail, frightelled alld, bemt/se of the lIatllre oftheir illllesse" lmable
to defelld thelllse/ves. The)' lIecd astrong COllllllitlllellt all Ollr part that we Wil/llot
allall' thelll to cOllie to harlII !rOllI Ollr hallds or those of others" 358.
Anders dan bij de vorige besproken categorie patiënten zullen wilsbekwame
patiënten die afllankelijk zijn van kunstmatige beademing zelf om beëindiging van
deze beademing kunnen verzoeken. Een dergelijke casus is door Edwards & Tolle
(1992) op een aangrijpende manier beschreven. Gezien het illustratieve karakter
van de casus is een uitgebreidere analyse van dit geval hier zinvol. De auteurs beschrijven
het ziektegeval van een 67-jarige man die op 23-jarige leeftijd kinderverlamming
ontwikkelde, waarna hij zes weken in een zogenaamde 'ijzeren long' heeft
doorgebracht. Het beloop was verder voorspoedig, en hij kon zijn normale leven
weer hervatten. Vierenveertig jaar later ontstond echter vrij plotseling een progressieve
dyspnoe en spierzwakte, waarvoor opname op een intensive care nodig was.
Hij was volledig beademingsbehoeftig. Pogingen hem van de beademing te ontwennen
faalden volkomen. De diagnose post-polio-syndroom werd gesteld. De
man was volkomen helder bij bewustzijn en had een reëel beeld van de situatie
waarin hij zich bevond. De man vroeg zijn arts ofhij ooit nog zonder beademings-
239