Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

worden dan zouden deze patiënten dus verloren zijn als potentiële orgaandonor.
Zij konden in deze retrospectieve studie 38 patiënten met een leeftijd van 70 jaar
en jonger identificeren die aan de gevolgen van een cerebrovasculair accident overleden
waren. Zes van deze patiellten waren direct op de intensive care opgenomen,
omdat zij reeds op de spoedeisende hulp afdeling geïntubeerd waren; sommigen
van hen waren beademingsbehoeftig. De resterende 32 patiënten overleden op de
verpleegafdelingen. Van deze groep waren 24 patiënten om diverse redenen niet
geschikt geacht als potentiële orgaandonor. Echter, 9 patiënten overleden binnen
36 uur na het ontstaan van de intracerebrale bloeding. Van de zes op de intensive
care-afdeling opgenomen patiënten werden er drie orgaandonor 269 • In navolging
van hun retrospectieve onderzoek werd een onderzoek van 19 maanden verricht.
Binnen deze 19 maanden werden elf patiënten geïdentificeerd als potentiële orgaandonor.
Toestemming tot overplaatsing naar de intensive care-afdeling werd in
twee gevallen door familieleden geweigerd. Negen patienten werden op de intensive
care opgenomen, bij 8 van hen zijn daadwerkelijk organen zijn uitgenomen.
In één geval kon de hersendood 21,2 uur na opname op de intensive care worden
vastgesteld. In één geval bij een SS-jarige vrouw pas 41,6 uur na opname. Van één
patiënt, een 65-jarige man konden de organen niet worden uitgenomen, omdat hij
pas 127 uur na opname op de intensive care-afdeling overleed. De man bleef na
opname onveranderd stabiel en overleed aan de gevolgen van een pneumonie in
plaats van de voorgespiegelde hersendood binnen enige uren. In de andere gevallen
kon tussen 3,3 en 17,3 uur na opname de hersendood worden vastgesteld. In
vier gevallen werd aan de familieleden van een patiënt met een cerebrovasculair
accident geen toestemming tot overplaatsing naar de intensive care-afdeling met
als doel orgaandonatie gevraagd, omdat de behandelend arts van de verpleegafdeling
dit op dat Illoment ongepast achtte. Uiteindelijk konden zestien n.ieren,
twee levers, één hart en van twee patiënten de hartkleppen verkregen worden.
In hun discussie geven de auteurs aan dat hun initiatief wel enige ethische en
praktische dilemma's opgeroepen had. Zij noemden onder andere het opnemen
van stervende patiënten met een cerebrovasculair accident op een intensive careafdeling
met als enig doel organen voor transplantatiedoeleinden te verkrijgen; de
acceptatie van dit soort initiatieven door familieleden; het gevaar dat het in
sOIllmige gevallen lang kan duren voordat de patiënt hersendood verklaard kan
worden; de acceptatie van deze praktijk door artsen en verpleegkundigen werkzaam
op de illtensive care-afdeling; het gebruik van de schaarse intensive carefaciliteiten
voor een doel dat niet in de therapie voor de betrokken patiënt ligt en
de hoge kosten. Wie zal voor deze kosten opdraaien? Waarschijnlijk de ziektekostenverzekering
van de patiënt en niet die van de potentiële ontvanger, immers de
patiënt is bij opname op de intensive care-afdeling nog niet overleden. In Nederland
zou opname op de intensive care onder de Wet op de Geneeskundige Behandelings
Overeenkomst vallen, hoewel men hier niet meer van een behandelingsovereenkomst
zou kunnen spreken tussen patiënt en arts. Ter verdediging voeren
174 HOOFDSTUK 5