Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

eademen, dan wachten op de ademstilstand. Riad & Nicholls stellen dat het
jallaciolls' is om in geval van een ademstilstand de dood pas vast te stellen als de
hersendood gediagnosticeerd is. De patiënt mag op het moment van apneu (met
kloppend hart, en nog niet hersendood) volgens hen doodverklaard worden. Hier
vinden zij hun legitimatie in om geen toestemming nodig te hebben voor beademing
273 . Zij besluiten hun paragraaf met betrekking tot ethische en juridische
aspecten met de wonderlijke uitspraak: "Respectillg the right of a drillg patiellt to
dO/lil te orgalls is ill allr ense actillg ill their best illterest". Shaw (l996) vraagt zich af
of er naast de irreversibele uitval van hartactie en respiratie én de hcrsen(stam)
dood een derde methode is om de dood vast te stellen. Hij noemt de uitval van de
ademhaling bij patiënten met een intracerebrale catastrofe, die vrijwel altijd gevolgd
wordt door óf een asystolie óf de hersen(stam)dood. De twee concepten op
basis waarvan hier de dood wordt vastgesteld gaan uit van de belangen van de
patiënt zelf. Op basis hiervan rust het vertrouwen dat de samenleving heeft dat de
dood onomkeerbaar is (in geval van een circulatiestilstand) en dat behandeling (in
geval van hersendood) futiel is. Zolang echter blijkt dat de niet-therapeutische
interventie en beademing bij een patiënt met een ademstilstand het stervensproces
(tot asystolie of hersen(stam)dood) tot staan kan brengen, en sommige, ook al is
dat er maar één, patiënten door de interventie in plaats van te sterven in een vegetatieve
toestand kunnen raken, is het gelijk stellen van de ademstilstand bij patienten
met een intracerebrale catastrofe met de dood, onaanvaardbaar. In dit licht
kan de door Hung & ehen (1995) gepubliceerde serie van 140 diep comateuze en
beademde patiënten gezien worden. Van de 140 patiënten overleden er 119, maar
eindigden er 20 in een vegetatieve toestand en herstelde er één. Het gelijkstellen
van de ademstilstand met de dood is in deze gevallen bovendien niet in het voordeel
van de patiënt, maar in het voordeel van de ontvangers van transplantaten. De
stervende mag niet als overledene worden behandeld. Nicholls (1994), ziet geen
wezenJijk verschil tussen de traditionele hersendode donor en de patiënt die vanaf
de verpleegafdeling naar de intensive care-afdeling wordt gebracht met als intentie
deze te intuberen en beademen. Het eindresultaat is volgens Nicholls immers hetzelfde,
alleen de volgorde is anders, hetgeen voor het verdriet van de nabestaanden
niets zal uitmaken. Dus, zo is Nicholls van mening, als postmortale orgaandonatie
nadat de hersendood is vastgesteld bij een patiënt die voor therapeutische interventie
en beademing op de intensive care is opgenomen ethisch verantwoord is,
dan is niet-therapeutische interventie en beademing ook ethisch verantwoord. Dit
is echter juist een essentieel verschil, voor zowel patiënt en diens familieleden als
voor de hulpverleners. In het eerste geval is opname op de intensive care-afdeling
enkel en alleen in het voordeel van de betrokken patiënt: tijd, plaats, geld, midde­
len en personele inspanning worden, tot de (bijna)(hersen)dood, ingezet in het
voordeel van de patiënt. De familieleden zullen dit ook als zodanig zien en
interpreteren. In het tweede geval is de opname niet in het voordeel van de patiënt
en is het nog onduidelijk en onzeker ofhet trouwens in iemands voordeel (in casu
178 H 0 0 F D S TUK 5